Encyclopedie van Zeeland

Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1982)

Gepubliceerd op 24-11-2020

WESTKERKE

betekenis & definitie

1. Een tot de status van een buurtschap teruggevallen dorpje in de voormalige gemeente Scherpenisse; sedert 1 juli 1971 in de nieuwe gemeente Tholen.

Westkerke was een oude heerlijkheid die behoorde aan het geslacht Westkerke dat reeds in de eerste helft van de 13e eeuw wordt genoemd en bij de kerk een burcht had, waarvan de laatste resten in de 17e eeuw zijn gesloopt. Bij het gehucht ligt nog een hoge vluchtberg (→ werf), mogelijk een overblijfsel van een voormalig kasteelbergje en de voorloper van het latere versterkte huis of de burcht van Westkerke.Wapen:

Dit wapen werd op 31 juli 1817 voor de gemeente bevestigd. Het komt voor op de wapenkaart van Smallegange (1696), maar is kennelijk bedoeld als wapen van Westkerke op Schouwen (4), zodat bij de bevestiging waarschijnlijk een vergissing is gemaakt. Westkerke op Tholen voerde bij Smallegange een wapen: ingehoekt gedeeld van goud en zwart van twee stukken.

Geschiedenis:

De voormalige kerk, die waarschijnlijk een dochter van die van → Poortvliet zal zijn geweest, was gewijd aan St.-Adrianus. Ze behoorde tot het dekenaat van ZuidBeveland en was in het bezit van het kapittel van Oudmunster te Utrecht. In ieder geval was Westkerke in het begin van de 14e eeuw een zelfstandige parochie, maar vermoedelijk kunnen we dit een eeuw eerder plaatsen. In de kerk was een rijke vicarie gesticht door Floris van Borssele, als een zoenoffer voor de dood van Jan van Westkerke, die bij een twist onder de muren van zijn kasteel om het leven was gebracht door Gillis van Baarsdorp.

In het midden van de 15e eeuw raakte de kerk in verval; daarom verzocht men de paus een aflaat te verlenen aan hen, die op bepaalde feestdagen de kerk zouden bezoeken en tot haar herstel zouden bijdragen. Sinds de Reformatie is het gebied van de parochie gevoegd bij → Scherpenisse. De kerk is in de 18e eeuw afgebroken, de zware toren is nadien nog tientallen jaren blijven staan. De plaats van de kerk is nog goed te herkennen als een ca. 2 m hoog gelegen terrein en (oude) begraafplaats.

2. Verdwenen dorp en parochie op het voormalige eiland → Borssele. Westkerke, ook Raaskerke geheten, omdat Raas van Borssele hier de grootste bezittingen had,bezateenaan St.-Martinus gewijde kerk. Westkerke en → Oostkerke waren de oudste dochterkerken van → Monster. Het dorp verdronk in 1530/ 1532. De plaats ligt buitendijks ten zuidwesten van het tegenwoordige dorp → Borssele (het voormalige Monster).
3. Een op 16 november 1377 verdronken dorp ten westen van Oud-Sabbinge, eiland Wolphaartsdijk. In 1665 ingepolderd als Westerlandpolder. In 1975 zijn restanten van Westkerke ontdekt ten westen van het Hof Westkerke: sarcofagen, grafzerken, grafresten en muurwerk van de vroegere kerk.
4. Verdronken dorp in het Zuidland van Schouwen, zuidelijk van → Koudekerke (S.). Voor het wapen zie → Westkerke (Th).

LITERATUUR

Dekker, Zuid-Beveland, 354-355. Grijpink, Register op de parochiën. Hollestelle, Tholen. Kok, Zeeuwsepatrocinia. Muller Hz., De indeeling van het bisdom. Zelandia Illustrata X, 359-367. Ovaa, Bodem en bewoning van Borssele, 40-41. Van der Baan, Wolfaartsdijk.