Onder vrouwenemancipatie wordt verstaan het streven naar opheffing van de ondergeschikte positie van vrouwen door verbetering van de mogelijkheden en de kansen van deze groep in de maatschappij.
In 1903 werd in Middelburg de vereniging ‘Samen Sterk’ opgericht door een groep vrouwen die zich ten doel stelden de economische en politieke toestand te verbeteren en op wilden komen voor de vrouwenrechten. Deze vereniging hield zich onder meer bezig met de oprichting van een huishoudschool en het houden van lezingen over de positie van de vrouw. Een poging om te komen tot een organisatie voor dienstboden deed veel stof opwaaien onder de Middelburgse burgerij. De drijvende kracht achter deze vereniging was Mathilde ’Wibaut-Berdenis van Berlekom. Ook in de perswereld deed de vrouw haar intrede. Henriëtte van der Mey (geb.
Goes, 1850) was de eerste vrouwelij ke journalist van Nederland. Behalve hoofdredactrice van de Middelburgse Courant is zij redactrice geweest van het gematigd feministische blad ‘Belang en recht’. In dit verband moet ook de uit Yerseke afkomstige Neeltje → Lokerse genoemd worden. Zij zette zich in voor de rechten van ongehuwde moeders uit de mindere stand en hun kinderen, slachtoffers van de onzedelijkheid in de grote steden. Ook de bordelen vormden een belangrijk onderwerp in haar brochures en lezingen. Door de lezingen die ze overal in het land hield, in Zeeuwse dracht, genoot ze landelijke bekendheid.
De tweede emancipatiegolf bracht ook in Zeeland betere mogelijkheden voor het onderwijs, vorming en hulpverlening voor vrouwen met zich mee. In 1977 zijn de eerste dagmavo’s voor volwassenen van start gegaan die veel vrouwen een eerste of tweede kans bieden om deel te nemen aan het voortgezet onderwijs. In 1980 zijn daar een aantal daghavo’s en dagmeao’s bijgekomen. Ook de Open school biedt een goede mogelijheid voor vrouwen om een achterstand aan kennis in te halen. In vele plaatsen en regio’s in Zeeland worden VOS-kursussen georganiseerd. VOS betekent: vrouwen oriënteren zich in de samenleving.
De kursisten bepalen hier zelf het programma. Vanaf 1979 is er in Vlissingen een ’Blijf van mijn lijf-huis’, bedoeld om mishandelde vrouwen uit de provincie een veilig onderdak te bieden. Eveneens in Vlissingen is in 1980 het eerste Zeeuwse vrouwenhuis van start gegaan zodat Zeeland niet langer de enige provincie zonder vrouwenhuis genoemd mag worden. In de meeste Zeeuwse steden en in een aantal dorpen zijn de afgelopen jaren vrouwencafé’s opgericht. In vergelijking met de Randstad zijn dit soort aktiviteiten pas laat d.w.z. aan het eind van de jaren zeventig op gang gekomen. De geringe bevolkingsdichtheid en de moeilijke verbindingen hebben hierbij ongetwijfeld een rol gespeeld, alsmede het gebrek aan vrouwelijk kader.
De positie van de vrouw op de Zeeuwse arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een relatief lage deelname aan beroepsarbeid. De schoolkeuze wordt hoofdzakelijk bepaald door het traditionele rollenpatroon van man en vrouw: de belangstelling voor de typisch vrouwelijke beroepsopleidingen is in Zeeland groter dan gemiddeld in Nederland. In hoeverre andere factoren zoals traditionele opvattingen van werkgevers en godsdienstige overtuigingen de mogelijkheden voor vrouwen op de Zeeuwse arbeidsmarkt belemmeren is niet onderzocht.
De Provinciale Emancipatiecommissie, opgericht in 1979, beoogt het emancipatiebeleid in de provincie gestalte te geven door het ondersteunen en stimuleren van emancipatieaktiviteiten.
LITERATUUR
Vrouwenemancipatiebureau in Zeeland? Vrouw op de Zeeuwse arbeidsmarkt. Wibaut-Berdenis van Berlekom, Bond van Sociaaldemocratische Vrouwenclubs.
