aangevangen in 1568, voortgekomen uit het verzet van Nederlandse provinciën tegen het Spaanse bewind, vooral tegen het optreden van Philips II en namens deze de hertog van Alva; eindigend in 1648 bij de Vrede van Munster en onderbroken door het Twaalfjarig Bestand van 1609, tot stand gekomen na onderhandelingen in het Markiezenhof te Bergen op Zoom. De naam Tachtigjarige Oorlog werd eerst later aan deze strijd om onafhankelijkheid gegeven, in de 17de eeuw kwam deze een enkele maal voor, nadrukkelijker in de 18de en het werd helemaal een begrip sinds de 19de eeuw.
Religie, politiek en de sociaal-economische omstandigheden speelden vooral in deze strijd een rol. De eerste aanzet was het verzet tegen de plakkaten van Philips II, o.a. door middel van de beeldenstorm van 1566. In 1575 werden te Breda officiële onderhandelingen gevoerd tussen verschillende gewesten door de opvolger van Alva, Requesens, maar het was tevergeefs. Later ondernam ook Parma diverse pogingen om tot een vergelijk te komen; het kwam tot de Pascificatie van Gent, de Unie van Atrecht en de Unie van Utrecht. In 1588 werd de zelfstandige Republiek der Verenigde Nederlanden uitgeroepen; de opstand veranderde toen in een oorlog tegen Philips als Heer der Nederlanden. Na de dood van Willem van Oranje kwam Maurits aan het hoofd van het leger; hij wist met zijn troepen steden op het Spaanse leger te veroveren in het noorden tussen 1590 en 1597; in 1609 kwam dan door onderhandelingen het bestand tot stand, waarbij de onafhankelijkheid van de republiek al werd erkend.
Het ging bij sommige steden in Brabant over en weer, zoals Breda, dat in 1625 en opnieuw in 1637 door Frederik-Hendrik werd ingenomen. Vooral de val van ’s-Hertogenbosch in 1629 is van groot belang geweest. Uiteindelijk kwam na drie jaren van onderhandelingen in 1648 de Vrede van Munster tot stand, waarbij het grootste deel van Noord-Brabant generaliteitsland werd.
