Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

NORBERTIJNEN

betekenis & definitie

leden van de kloosterorde, die in 1120 werd gesticht door de H. Norbertus te Prémontré in Frankrijk.

Het was er Norbertus van Gennep om te doen met zijn volgelingen, mannen en vrouwen, volgens de idealen van de eerste christenen een apostolisch leven te leiden, waartoe zij de regel van Sint Augustinus aannamen, de „ordo monasterii”. De orde kwam spoedig tot grote bloei, ook nadat in 1140 de vrouwen eerst uit de kloostergemeenschappen verwijderd en later in eigen kloosters een onderkomen vonden. In Noord-Brabant werd met het eerste klooster begonnen dankzij een schenking van ridder Fulco, die in 1 132 zijn bezittingen en het kasteel in Berne bij Heusden aan een kloosterorde schonk. Nadat Augustijner koorheren er twee jaar gebruik van maakten werd het kasteel vanaf 1134 bevolkt door kloosterlingen van de Norbertijnenabdij Mariënweerd, die in Berne aan de Maas de Abdij van Berne stichtten. Deze bleef daar gevestigd tot in 1 572, toen de Watergeuzen de abdij plunderden. Enkele jaren later brandde de abdij af.

De Norbertijnen trokken zich terug in Den Bosch aan de St. Jorisstraat en vanaf 1623 namen zij een pand aan de Hinthamerstraat in gebruik. Zij moesten opnieuw vluchten toen de Staatsen de stad innamen in 1629. Ze vestigden zich in hun uithof in Heeswijk. Alle abdijgebouwen in Berne, Den Bosch en Heeswijk werden na de vrede van Munster verbeurd verklaard. Van 1648 tot 1797 verbleven de kloosterlingen in Vilvoorde bij Brussel, totdat zij ook daar werden verjaagd tijdens de Franse Revolutie. In 1857 werd het convent leven in Heeswijk hersteld.Begin zeventiger jaren telde de Brabantse circarie (taalgroep) van de (eerste) orde van Prémontré een kleine 800 Norbertijnen, wonend in vijf Belgische en één Nederlandse abdij. De laatste is de abdij van Berne te Heeswijk met de priorij De Essenburg bij Harderwijk. De Abdij van Berne heeft in NoordBrabant het patronaatsrecht over de parochies Berlicum. Heeswijk. Hedikhuizen, Elshout, Vlijmen. Engelen.

Bokhoven, Lithoyen, Haarsteeg en Middelrode. Zie ook: Berne en Abdij van Berne. Bron: Brab. Dagblad. 26-4-84.