Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

HOOGERHEIDE

betekenis & definitie

dorp in West-Brabant, gemeente Woensdrecht, ca 7000 inwoners; in 1855 waren dat er 1400. Hoogerheide heeft als zeer oude heerlijkheid lang aan de heren van Bergen op Zoom toebehoord; deze werd in leen uitgegeven; de heerlijkheid zou in de 14de eeuw zijn vervreemd.

Uit de akte van 8 mei 1353, die door Hendrik van Boutershem en Maria van Merxem, heer en vrouwe van Bergen verleend aan Godevaart van der Dilft, blijkt dat het leen van Hoogerheide aanmerkelijk was vergroot en van heerlijke rechten was voorzien. Godevaart was de zoon van Pieter van der Dilft en van de oudste dochter van Godefroi, een bastaard van Bergen, die drossaard was van Breda.De heer van Hoogerheide kreeg hierdoor hoge, lage en middelbare jurisdictie, het recht van wind, visserij, vogelerij, jacht, bijenvlucht, tienden, beplanting der wegen, recht tot het benoemen van een pastoor. Na de familie Van der Dilft kwam de heerlijkheid door koop aan Jan Pot. In de 17de eeuw waren de Hacks heren van Hoogerheide, gevolgd door Van Aerssen. Kerkelijk viel Hoogerheide onder de parochie van Woensdrecht; later was dat precies omgekeerd met inbegrip van Ossendrecht. Ossendrecht werd in 1834 een zelfstandige parochie. De kerk van Hoogerheide zou eerst omstreeks 1680 zijn opgericht, volgens een request uit 1769. Voor die tijd zou het een kapel zijn geweest.

Toen de kerk van Woensdrecht in 1648 aan de katholieken ontnomen en verbrand was, moesten de katholieken van Hoogerheide, Ossendrecht en Woensdrecht naar Bergen op Zoom of Huijbergen, totdat Hoogerheide op het einde van de 17de eeuw een eigen priester kreeg. De drie plaatsen vormden toen samen één parochie. In 1769 kon een stenen kerk worden gebouwd, aanvankelijk met riet gedekt, totdat zij in 1851 uitgebreid en veranderd werd. Omstreeks 1760 is de heerlijkheid overgegaan op de keurvorst van den Paltz, markies van Bergen op Zoom. De kerk van Ossendrecht, die door de protestanten werd gebruikt, werd in 1798 aan de katholieken verkocht. Beide kerken werden toen door de pastoor van Hoogerheide bediend, die wel geestelijke ondersteuning kreeg. Ossendrecht werd echter in 1834 van Hoogerheide gescheiden.

Enige tijd hebben 19 Franse priesters nog onderdak gevonden in Hoogerheide, van 1792 tot 1798, omdat zij hun land hadden moeten verlaten.

Onder Hoogerheide ligt het landgoed Mattenburgh. Het gemeentehuis van Woensdrecht ligt op grondgebied van Hoogerheide, evenals het politiebureau. Zie ook: Woensdrecht.

Bron: J. B. Krüger, Kerk. gesch. v. h. Bisdom Breda ca 1875.