Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

HANDEL

betekenis & definitie

dorp in de Noordbrabantse gemeente Gemert, gelegen ten noorden van de hoofdplaats met 1672 inwoners (1985). Het dorp is vooral vermaard om zijn Mariabedevaart, de oudste in Brabant waaraan jaarlijks tienduizenden deelnemen, en verder om de verering van Donatus (zie Bedevaartsplaatsen).

De rectoraatskerk stamt uit de 17de eeuw.De kapel van Handel werd gesticht in 1225, maar de Mariaverering zou al stammen uit 1219. Het beeld zou door een schaapsherder gevonden zijn op een doornen stok. Toen men de kapel bouwde ontsprong er een putje, dat geneeskrachtig water bevatte. Bij de uit de kapel gegroeide kerk bevindt zich een groot processiepark met grote staties, de put en een openluchtkapel. De kerk heeft nog een Mariakapel met een middeleeuws beeld.

Vroeger werd zij ook wel ossekapel genoemd, omdat ossewagens, die de stenen moesten aanvoeren, doortrokken tot deze bepaalde plaats, zo luidt de legende.

In de kerk worden miraculeuze genezingen vermeld: „1. anno 1669 Margareta Peter Jan Otten van Schijndel is tot Haendel siebijt genesen van de langhiarige blindheit den 8 Sept. out wesende 27 iahren; 2. Franciscuscus Schrijvers van Schijndel geboren met een open navel en Johannes des zelfs broeder hebbende eenen zwaren buik zijn den 9 Sept. 1726 genezen; 3. De gebr. Willem en Joh. van Herpen van Schijndel beide blind aan de regteroog zijn te Haendel den 10 en 24 Aug. 1726 genezen; 4. Hendrik Antony Peeters te Helmond geboore kreupel zijnde aan beide voete is den 8 Sept. 1698 te Handel subiet genesen oud zijnde 8 jare.” Tegen de buitenzijde van de kerk zit nog een gedenksteen met rococo-ornament, een wapensteen van de Duitse Orde, die herinnert aan de tijd van 1220 tot 1652 toen Handel deel uitmaakte van de vrije rijksheerlijkheid Gemert van de Duitse Orde.

Op de weg van Gemert naar Handel staan talloze wegkapelletjes. Op de grens met Boekel bevindt zich het Capucijnenklooster, ontstaan uit de Handelse Kluis. Daarbij werd in 1832 het krankzinnigengesticht Huize Padua gesticht door de Broeders Penitenten van de H. Vader Franciscus, ontstaan uit een vereniging van drie derde-ordelingen.