in Noord-Brabant was reeds vroeg sprake van opvang van geestelijk gestoorden. Tot de oudste behoort ongetwijfeld Reinier van Arkel te ’s-Hertogenbosch, dat als instituut voor zinnelozen gesticht werd in 1442, een van de instellingen van de Bossche Godshuizen.
Steeds is deze instelling voor een veel groter gebied dan alleen ’s-Hertogenbosch en directe omgeving actief gebleven.Maar vooral in de 19e eeuw en het prille begin van de 20e eeuw zou Noord-Brabant vele instellingen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg krijgen.
Zo begonnen broeders in 1826 al op de plaats van een oude kluis in Boekel patiënten op te nemen, al was dat zonder verlof van de autoriteiten. In 1858 begon de congregatie van broeders van de H.Norbertus in Elshout, aanvankelijk met de verpleging van ouden van dagen, in 1934 omgezet in de verpleging van krankzinnigen; en in nauw contact met Huize Voorburg in Vught, waar ook de krankzinnigenverpleging ter hand was genomen op een oud landgoed. In 1870 volgde de psychiatrische inrichting Coudewater te Rosmalen, op de plaats van het middeleeuwse klooster Mariënwater. in 1902 startte te Leur de psychiatrische inrichting St. Antonius, en in datzelfde jaar werd in Udenhout de eerste steen gelegd voor Huize Assisië, die in 1922 de eerste school voor buitengewoon onderwijs in ons land kreeg.
In 1912 besloot de regering tot de oprichting van een Rijks Krankzinnigen Gesticht. In Woensel, thans Eindhoven, werd daarvoor een inrichting gebouwd. In 1918 kwam zij gereed en bestaat thans nog als Rijks Psychiatrische Inrichting.
Een belangrijke plaats nemen de instellingen van Samivoz in.
Noord-Brabant kent thans de volgende psychiatrische ziekenhuizen:
Boekel: Huize Padua;
Eindhoven: Rijks Psychiatrische Inrichting; Etten-Leur: Het Hooghuys/St. Antonius; Halsteren: Vrederust;
’s-Hertogenbosch: Reinier van Arkel; Rosmalen: Coudewater;
Vught: Huize Voorburg;
Tilburg: Psychiatrisch Centrum Jan Wier.
Er kwamen internaten voor geestelijk gehandicapten te:
Deurne: ’t Rijtven;
Dongen: Huize Overdonk;
Duizel: de Donksbergen;
Eindhoven: St.-Jozefdal, Eckartdal;
Grave: De Binckhof;
Haaren: Huize Haerendael (oud-seminarie); Rosmalen: De Binckhorst;
Terheijden: Huize ’t Gruytveld;
Tilburg: Het Hooge Veer;
Tilburg: Huize Piusoord;
Udenhout: Huize Assisië;
Udenhout: Huize St. Vincentius;
Veldhoven: ’t Honk;
Veldhoven: Huize de Berkt.
Internaten met een bijzondere functie voor geestelijk gehandicapten:
Bostel: Huize de la Salie;
Breda: De Blauwe Kamer;
Breda: De Schorsmolen;
Sint-Michielsgestel: Mariella; Sint-Michielsgestel: Gabriella-paviljoen; Oisterwijk: De Hondsberg;
Oploo: De Bronlaak;
Son: Zonhove;Vught: De Wingerd.
Verpleeghuizen voor geestelijk gestoorde bejaarden:
Bakel-Milheze: Jan de Wit-kliniek;
Boxtel: Lindenlust;
Breda: St. Lucia;
Eindhoven: De Landrijt;
Haarsteeg (Vlijmen): Huize Gertrudis; ’s-Hertogenbosch: De Herven;
Schaijk: De Nieuwe Hoeven;
Waalwijk: Eikendonk.
Dagverblijven voor geestelijk gehandicapte kinderen:
Bergen op Zoom: De Lievensberg;
Breda: De Paddestoel;
Eindhoven: Astrid;
Eindhoven: Monique;
Helmond: Huis te Binderen;
’s-Hertogenbosch: De Elzengaard;
Megen: De Korf;
Oeffelt: De Sprong;
Raamsdonkveer: ’t Overstapje;
Roosendaal: Wilemijntje;
Tilburg: ’t Dijkje;
Tilburg: Het Zonnelicht;
Veghel: In ’t Corenvelt.
Instellingen voor kategorale intramurale psychiatrische zorg:
Beek en Donk: Leefdael;
Breda: De Klokkenberg, De Mark; Eindhoven: Huize Angela;
Eindhoven: St.-Josephs Burg;
Haarsteeg, Vlijmen: Gertrudis;
Halsteren: De Viersprong;
Sint-Oedenrode: De Roder Heyde;
Oirschot: Therapeutische Gemeenschap; Vught: Herlaerhof.
Dagverblijven voor geestelijk gehandicapte ouderen:
Beek en Donk: Leonardushuis;
Boxtel: Duinendael;
Breda: De Hoeksteen, Breda: Liesbos;
Breda: Princenhage;
Eerde, Veghel: De Drie Gemalen;
Eindhoven: Henrica;
’s-Hertogenbosch: De Schalm;
Oeffelt: De Haven;
Oss: De Hulst;
Roosendaal: ’t Palet;
Steenbergen: De Brug;
Tilburg: DVO;
Tilburg: ’t Park;
Vlierden, Deurne: De Vliert;
Waspik: ’t Heem.
Psychiatrische afdelingen algemene ziekenhuizen'.
Bergen op Zoom: De Lievenberg;
Breda: Diaconessenhuis;
Eindhoven: Diaconessenhuis;
Eindhoven: Catharinaziekenhuis;
Eindhoven: St. Joseph ziekenhuis;
Geldrop: St.-Annaziekenhuis;
Helmond: St.-Lambertusziekenhuis;
Tilburg: Mariaziekenhuis.
Gezinsvervangende tehuizen voor geestelijk gehandicapten:
te Asten, Beek en Donk, Bergeijk, Boxmeer, Boxtel, Breda, Deurne, Drunen, Eindhoven (3x), Etten-Leur, Haaren, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Hintham (Rosmalen), Liempde, Nispen, Oosterhout, Oss, Oudenbosch, Schijndel, Steenbergen, Tilburg (7x), Uden, Veghel, Wijk en Aalburg, Wouw.
Psycho-geriatrische verpleeghuizen:
Bergen op Zoom, Roosendaal, Breda, Tilburg, Waalwijk, Boxtel, ’s-Hertogenbosch, Schaijk, Bladel, Eindhoven (2), Bakel-Milheeze. Overkoepelende organen in de geestelijke gezondheidszorg:
Stichting Maatsch. en Geestelijke Gezondheidszorg in de regio Westelijk Noord-Brabant, te Bergen op Zoom;
Stichting voor Geestelijke Gezondheidszorg te Breda;
Stichting regionaal Instituut voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg in de regio Midden-Brabant te Tilburg;
Stichting Geestelijke Gezondheidszorg voor Helmond e.o. te Helmond;
Stichting Geestelijke Volksgezondheid en Geestelijke gezondheidszorg Noord-Brabant voor de regio ’s-Hertogenbosch, te ’s-Hertogenbosch;
Stichting Maatschappelijk Geestelijke Gezondheidszorg in Noord-Oost-Brabant te Oss; met centra te Oss, Boxmeer, Veghel;
Protestantse Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Brabant te Eindhoven; Stichting Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en de Kempen, Eindhoven; Bureau Geestelijke Gezondheidszorg te Waalwijk.
Overlegorganen zwakzinnigenzorg:
Provinciaal Overlegorgaan Zwakzinnigenzorg POZ ’s-Hertogenbosch en Regionaal Overlegorgaan Zwakzinnigenzorg, ’s-Hertogenbosch;
ROZ Noord-Oost-Brabant te ’s-Hertogenbosch; ROZ Midden-Brabant te Tilburg; ROZ Zuid-Oost-Brabant te Eindhoven en ROZ West-Brabant te Breda.
Psycho Sociaal Team voor Jongeren heeft bureaus in Breda, ’s-Hertogenbosch en Tilburg.
Sociaal Geneeskundige Adviesbureaus voor het gehandicapte kind zijn er te Bergen op Zoom, Breda, Eindhoven, ’s-Hertogenbosch, Roosendaal en Tilburg.
Bureaus voor levens- en gezinsvragen te Bergen op Zoom, Boxmeer, Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Oss, Roosendaal, Tilburg en Veghel.
Medisch Opvoedkundige Bureaus, MOB’s, zijn er te Bergen op Zoom, Breda, Boxmeer, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Oss. Roosendaal, Tilburg en Veghel.
Bevordering van de integratie van zwakzinnigen in de maatschappij te bewerkstelligen is het doel van de Katholieke Vereniging voor Sociaal Pedagogische Zorg en de Stichting voor Protestants Christelijk Sociaal Pedagogische Zorg in de Provincie Noord-Brabant, resp. te ’s-Hertogenbosch en te Breda.
Bureaus voor Sociaal Pedagogische Zorg zijn er te Bergen op Zoom, Breda, Boxmeer, Boxtel, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Oss, Waalwijk, Roosendaal, Tilburg en Veghel.
Sociaal Psychiatrische Diensten, hulp bieden aan ambulante psychiatrische patiënten vanaf 21 jaar, zijn er te: Bergen op Zoom, Boxmeer, Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Oosterhout, Oss, Roosendaal, Tilburg, Veghel en Waalwijk.
Bron: inf. div. instellingen geest, gez.heidszorg in N.-B.; Wegwijs in Noord-Brabant, PON.
