gemeente in zuid-oost-Brabant, bestaande uit de dorpen Eersel, Duizel en Steensel en de gehuchten en buurtschappen De Hees, Schadewijk, Hoogstraat, Stokkelen, Boevenheuvel, Voort, Moulenveld, Stevert, De Hoef en Mosik.
De naam Eersel zou afkomstig zijn van Er, een oude afgod en loch voor dorp of plaats. Ligging: Eersel grenst in het oosten en noorden aan Hoogeloon, in het noorden aan Vessem c.a.m., in het westen aan Veldhoven en Riethoven, in het westen en zuiden aan Bergeijk. Inwoneraantal 1 1.725 (1983), oppervlakte: 3609 ha.
Wapen: In blauw drie naast elkaar geplaatste, gekantelde ronde torens, waarvan de middelste de grootste is en van een poortopening is voorzien: de drie torens ter weerszijden vergezeld van een lelie met afgesneden voet, alles van goud; in de schildvoet een schuin geplaatst schildje van goud, beladen met drie blauwe golvende dwarsbalken en een van de bovenste balk uitkomende leeuw van blauw. (1817) Geschiedenis: Uit de hier teruggevonden urnen uit de Gallo-Germaanse tijd blijkt, dat er in de prehistorie reeds sprake van een bewoning was in deze streek. De naam Eersel komt voor het eerst voor in 712 als Eresloch in Toandrie door de priester Docfa, die de schenking van Aengelbertus van drie bouwmanswoningen met huis en erf, drie lijfeigenen met hun vrouwen en kinderen aan St.Willibrordus beschrijft. Vermoed is, dat deze hoeven gelegen zijn geweest in het gehucht Stokkelen onder Duizel.
In de middeleeuwen had Eersel met Duizel en Steensel een schepenbank met resp. een inbreng van 3-2-2-schepenen. In 1325 werd Eersel door hertog Jan III van Brabant tot een vrijheid verheven en kreeg het een dingbank als hoofdbank voor de hele omgeving, mede voor Bergeyk, Hoogeloon, Hapert, Casteren, Duizel en Steensel. Dit duurde tot 1546. Eersel telde in 1435 honderdvijfentachtig huizen; Duizel vierenveertig en Steensel zesenveertig. Het dorp werd in 1506 door Karei van Egmond geplunderd en verbrand, in 1546 had het te lijden van invallen van de troepen van Maarten van Rossum, terwijl het in 1581 opnieuw uitgeroofd en afgebrand werd, nu door troepen van de graaf van Mansfeld.
Het patronaatsrecht was in handen van de Abdij van Echternach, later van de Abdij van Postel, tot in 1719, toen voor het eerst een wereldgeestelijke als pastoor werd benoemd. Toen de in het begin van de 15e eeuw gestichte kerk aan de katholieken werd ontnomen in 1648 trokken de inwoners naar de heikerk onder Luyksgestel, dat toen nog onder Luik viel. Ook de 15e-eeuwse kapel mocht niet meer voor de eredienst worden gebruikt. Het gebouw werd als raadhuis in gebruik genomen, welke functie het later in 1918 opnieuw zou krijgen. In 1957 werd het opnieuw kapel. Duizel en Steensel kregen in 1798 hun kerken terug.
Eersel, dat in de Franse tijd evenals de andere twee kerkdorpen een schuurkerk mocht bouwen, kreeg de katholieke kerk terug in 1812, nadat er voor de protestanten een zaalkerkje was gebouwd. Eersel heeft vroeger nog een kasteel gehad: Het Hof van de familie van Merckelbach; in Duizel stond het kasteel van de ridders van Eyck. Maar van beide gebouwen is niets bewaard gebleven. Vanuit Eersel trokken de teuten, reizende kramers, Europa door om hun goederen te slijten. Het dorp heeft lange tijd armoede gekend. Na 1813 komt er enige opleving, terwijl na 1890 ontginningen ter hand werden genomen, wegen werden aangelegd en industrieën werden opgericht.
Eersel werd bekend om zijn sigarenindustrie naast fabrieken voor landbouwwerktuigen, bezems en borstels en textielnijverheid, waarmee in 1947 een begin werd gemaakt. Monumenten: kapel uit 1464; katholieke kerk, waarvan de toren uit 1400 stamt; de kerk werd in 1930 voorzien van een koor, naar ontwerp van architect H. Valk. Hervormd zaalkerkje uit 1812, herbouwd in 1861; Jacobusgesticht uit 1901, oorspr. van de Zusters van Schijndel, waarbij in 1908 een gezondheidskolonie werd gevestigd; in Steensel en Duizel staan nog 15e eeuwse kerktorens.
Museum: Acht Zaligheden, geopend in 1980, ondergebracht in gerestaureerde boerderij; voornamelijk met materialen en gereedschappen op agrarisch gebied, waarbij ook het leven van de boeren in de Kempen in beeld wordt gebracht. Er wordt ook aandacht besteed aan oude volksspelen.
Recreatie: ten zuidwesten van Eersel de Ketelberg, Panberg, de Heestert en de Zandhoef, circa 400 ha; Mirandolle’s Heike met 18 ha natuurschoon; natuurreservaat 500 ha.
De gemeente Eersel is aangesloten bij het Streekorgaan Kempenland, waarmee in 1970 werd begonnen en welk orgaan in Eersel is gevestigd;
