gemeente, bestaande uit de kernen Boekel en Venhorst met de buurtschappen de Aa, Arendsnest. Berkhoek, Bieshoek.
Bovenstehuis, Burgt, Elzen, Huize Padua, Leurke, Logt, Molenwijk, Mutshoek, Neerbroek, Peelsehuis, Peelstraat, Rietven, Vosdeel. Zandhoek, Zijp.Aantal inwoners: 8445 (1983); oppervlakte 3410 ha.
Ligging: tussen Uden, Wanroy, Beugen, Gemert en Erp.
Wapen: Van lazuur, beladen met kerk van goud (1818): kerk met dakkoepel op losse grond. Geschiedenis: Belangrijke oudheidkundige vondsten, zoals in de buurtgemeenschap Erp werden aangetroffen, zijn in Boekel niet aan het licht gekomen. Er zouden wel twee stenen bijlen uit de prehistorie gevonden zijn. Boekel wordt voor het eerst vermeld in een oorkonde uit 1313, waarbij Rutger, heer van Herpen, een „ghemeijnt” verkocht aan de geburen van Boekel. Hieruit blijkt, dat Boekel toen reeds een levenskrachtige gemeenschap was en dat zij dus veel ouder moet zijn. Voor 1313 was Boekel een onderdeel van de uitgestrekte heerlijkheid Herpen, Uden en Velp, waarvoor in 1360 de heerlijkheid van het Land van Ravenstein in de plaats zou komen.
Hierover hebben verschillende meestal Duits-adellijke families geregeerd, te weten: de geslachten van Cuyk, Valkenburg, Salm. Kleef, Brandenburg, Beuburg en Salzbach. De heren van het Land van Ravenstein waren leenmannen van de hertogen van Brabant, maar toch grotendeels onafhankelijk.
Kerkelijk bleef Boekel onderhorig aan de kerk van Uden. De kapel hier moet omstreeks 1358 zijn gebouwd. Immers toen beloofde de bisschop een aflaat aan allen, die ten voordele dezer kapel enig godsdienstig werk zouden verrichten. In 1627 verleende bisschop Ophovius pastorale rechten aan de rector van de kapel, die echter eerst in 1677 officieel van de moederkerk in Uden werd gescheiden. Vanaf toen is er voor het eerst sprake van pastoors in Boekel. De kapel werd in 1760 uitgebreid, maar in 1831 gesloopt om plaats te maken voor de huidige kerk.
In de gehuchten Mutsbroek en Aa stonden de schuurkerken van Gemert en Erp in de tijd toen Brabant generaliteitsland was. maar het Land van Ravenstein nog godsdienstvrijheid had. Het opnemen van een kerk in het gemeentewapen heeft de herinnering aan dit feit vastgelegd. De onafhankelijkheid van het Land van Ravenstein duurde totdat in 1794 Franse Sansculotten dit gebied veroverden en bij de Franse republiek inlijfden, om het in 1795 de zogenoemde gecedeerde landen aan de Bataafse Republiek afgebroken. Er kwam toen een waterstaatskerk voor in de plaats, die in 1925 werd afgebroken af te staan.
Een merkwaardige tijd begon in 1831 toen het Land van Ravenstein en het graafschap Megen als een enclave in het toenmalige vicariaat het latere bisdom Den Bosch lagen. Er was een eigen apostolisch vicaris A. Borret van 1831 tot 1839. Daarna kwam Henricus van der Velden, die in 1798 in Boekel was geboren. Van der Velden was als zodanig werkzaam tot 1840, toen het eigen vicariaat werd opgeheven en verenigd werd met dat van Den Bosch. Hij werd toen adjutor van vicaris Den Dubbelden, maar nog in hetzelfde jaar werd hij in zijn rechten hersteld doordat hij werd benoemd tot apostolisch administrateur van het Land van Ravenstein, van Megen en van Grave.
Er heeft een plan bestaan om hiervan een eigen bisdom te maken, maar dat is niet doorgegaan. In 1842 werd mgr. Zwijsen als coadjutor van Den Bosch met het beheer over Ravenstein, Megen en Grave belast. Van der Velden, die een bisdom in Azië afsloeg, trok zich terug bij de Franciscanen in Megen. Hij overleed in 1857 in Vlaanderen als een bekend theoloog, die verschillende werken naliet.
In 1742 werd in Boekel de eerste steen gelegd van het klooster Padua van de Broeders Penitenten, die vroeger in Gemert gevestigd waren. In 1832 werd deze „oude kluis” verbouwd en wat later uitgebreid tot verpleging van psychiatrische patiënten. Het is thans onderdeel van het psychiatrisch ziekenhuis Huize Padua (zie ook: Padua).
Monumenten: de Oude Kluis, oorspr. uit 1742; Standerdmolen in de Kerkstraat, oorspr. midden 17e eeuw, later naar Boekel overgeplaatst als eigendom van Peter Klef as, die in 1785 zijn naam in een der balken vastlegde. De molen werd eigendom van de familie van Boerdonk, die in 1867 nog een tweede molen bouwde aan de Gemertseweg. De standerdmolen werd in 1959 eigendom van de gemeente.
Middelen van bestaan: landbouw en veeteelt. Van de 3451 ha wordt 2999 ha gebruikt voor agrarische doeleinden.
Recreatie: bungalowpark De Vliegbers, Vliegberg, en recreatiecentrum Boekels Ven, aan de Peelstraat.
De gemeente Boekel is aangesloten bij het Samenwerkingsorgaan Regio Uden-Veghel, waarmee in 1977 een begin werd gemaakt. Overheidsinstellingen: gemeentehuis Kerkstraat, Boekel; rijkspolitiebureau, Mr. van Hooffstraat 20; Waterschappen De Aa en De Maaskant.
Nutsbedrijven: Gas: Obragas; Waterl.mij OostBrabant; elektriciteit: PNEM.
Onderwijs: vier kleuterscholen en vijf basisscholen voor Boekel en Venhorst; deze worden beheerd door de Rutger van Herpenstichting. Psychiatrisch ziekenhuis: Huize Padua. Sportaccommodaties: sportvelden, tennisbanen; een sportzaal, drie gymnastieklokalen. Bron: Boekel 650 jaar; Eindh.Dagbl. juli 1963; gegevens gemeente Boekel, dec. 1982.
