Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

BEERS

betekenis & definitie

gemeente in het Land van Cuyk met sinds 1942 de kerkdorpen Beers. Gassel en Linden, (van welke laatste plaats een gedeelte bij de gemeente Cuvk werd ingedeeld) en de gehuchten Dommelsvoort, Heibroek en de Plaats.

De gemeente telt 2972 inwoners en is 2948 ha groot (1983). Beers grenst ten noorden aan de Maas. ten oosten aan Cuyk, ten zuiden aan Haps en Mill, ten westen aan Grave.Wapen: gevierendeeld. I en IV in azuur, omzoomd van goud, een kruis van goud, II: in azuur een gestrikt lint van goud ; III : in azuur de letter T van goud. Achter het schild staande de figuur van de heilige Lambertus, gekleed met alb en kazuivel. gedekt met een bisschopsmijter, houdende in de rechterhand een kerk en in de linkerhand een kromstaf, de krul naar buiten gewend, alles van goud.

Het wapen bevat symbolen uit de wapens van de vroegere gemeenten Beers, Gassel en Linden. Het kruis herinnert aan het oude gemeentewapen van Beers, waarop St.Lambertus stond afgebeeld, het gestrikt lint was van Linden. De letter T duidt vermoedelijk op kasteel Tongelaer in Gassel.

Het nieuwe gemeentewapen werd in 1965 ingevoerd.

Geschiedenis: De huidige gemeente Beers had reeds in de 13e eeuw de beschikking over een versterkt huis onder Gassel, kasteel Tongelaer, dat in het bezit was van de heren van Cuyk. Jan I van Cuyk droeg dit in 1282 op aan graaf Floris V van Holland, van wie hij het in leen terugkreeg. Floris V had het recht om hier zijn krijgsvolk in te kwartieren. In 1296 ontstond er echter onenigheid tussen de Hollandse graaf en de heer van Cuyk en nog in hetzelfde jaar werd Floris vermoord. Ook Jan van Cuyk werd ervan verdacht tegen hem te hebben samengespannen. Volgens een overigens onjuist verhaal zou de moord zelfs in Gassel op het kasteel zijn gepleegd.

Tongelaer werd weer het domein van de heer van Cuyk. die aan de zijde stond van de Brabantse hertog en o.a. met hem meevocht in de slag bij Woeringen in 1288 tegen Gelre en Keulen. In 1347 is er sprake van ridder Jan gezegd van Tongelaer. en op het einde van de 14e eeuw: Tongelarebroke en palus tungelare. Het kasteel bezat circa 1400 een kapel en kreeg ook een slotkapelaan. In de 15e eeuw zouden ook de dorpen Beers en Linden een kerkgebouw' krijgen.

Het kasteel kwam in de daarop volgende eeuwen in het bezit van verschillende families door huwelijk en erfenissen. Omstreeks 1770 was er van het oude huis alleen nog een vierkante toren over, waarbij enkele nieuwe bijgebouwen waren geplaatst. Tot 1839 was Tongelaer een bezit van J.Charles graaf de Thiennes de Lombise. Toen in 1815 het koninkrijk der Nederlanden officieel tot stand kwam werd hij eerst commissaris-generaal van Justitie en later voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Het kasteel is van 1918 tot 1976 eigendom geweest van de familie Van Wagenberg; er werd daarna een BV Tongelaer opgericht, uiteindclijk kwam het goed in 1978 met zeven boerderijen 249 ha natuur- en landbouwgebieden, in het bezit van Brabants Landschap.

Het kasteel bleef leeg en verviel. In juni 1982 werd Tongelaer gekraakt met de bedoeling om het zoveel mogelijk op te knappen. Uiteindelijk werd Tongelaer door Brabants Landschap in 1984 ter beschikking gesteld aan Iona-centrum uit Eindhoven voor projecten op biologisch-dynamisch gebied.

Middelen van bestaan: Beers staat bekend om het fokken van rundvee van het Maas-Rijn-IJssel-veeslag. Landbouw en veeteelt zijn de belangrijkste bronnen.

Bij de volkstelling van 1960 telde Linden 262 inwoners, Gassel 845 en Beers 1152. In 1972 was het totaal gekomen van 2259 op 2665; in 1983: 2972.

Monumenten: toren van de RK kerk, 15e eeuw met vernieuwd bovenste gedeelte; oude woonhuizen, De Hiersenhof (van prof. dr. J. E. de Quay), Ossenbroek en Barendonk.

In Gassel; kasteel Tongelaer met 15e-eeuwse toren, korenmolen; in Linden: RK kerkje met toren uit 15e eeuw, evenals overwelfd schip en koor.

Molen: in Gassel achtkante bergkorenmolen, Bergzicht, uit omstreeks 1815; molenromp van een stellingmolen uit 1870.

Recreatie e.d.: gemeenschapshuis De Viersprong; sportveldencomplex De Oude Kamp, manege te Gassel; in Beers: tenniscomplex, gemeenschapshuis, sportveldencomplex, ponyterrein; in Linden: aula met speelweide.

Open rivierlandschap. Vrij toegankelijke landgoederen Ossenbroek, Hiersenhof en Barendonck (116 ha). Molenakker en Gasselse Heide (35 ha); landgoed Tongelaer (249 ha).

De gemeente Beers is aangesloten bij het Streekgewest Land van Cuyk te Boxmeer. Overheidsinstellingen e.d.: gemeentehuis, Groterstraat; postkantoor, Burg. Thijssenstraat 15; politiepostbureau, Beers.

Nutsbedrijven: Waterl.Maatschappij Oost-Brabant; elektriciteit: PNEM; rayon Cuyk; Gas: Obragas rayon Boxmeer.

Onderwijs: kleuterschool, basisschool, agro bio school, lagere landbouwschool te Beers; kleuterschool en lagere school te Gassel: lagere school te Linden.

Bron: Inform, gemeente Beers; A. v. Oirschot: Middeleeuwse kastelen van Noord-Brabant, 1981; Kunstreisboek van Nederland; W. v. Leeuwen: Langs de oude Brabantse Kerken. 1974.