Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

BEDEVAARTPLAATSEN

betekenis & definitie

Volgens een met financiële steun van de provincie Noord-Brabant ingesteld onderzoek door P. J.

Margry zijn er in Noord-Brabant nog 65 ..levende” bedevaartplaatsen. Aanvankelijk was uitgegaan van circa tweehonderd potentiële lokaties. Vooral in de 12e en 13e eeuw ontstonden er vele Lieve Vrouwebedevaartplaatsen, meestal naar aanleiding van een wonderbaarlijke gebeurtenis. In sommige gevallen werd het bezoeken van een bedevaartplaats opgelegd als boetedoening, ook vanuit wereldlijke rechtbanken. Ondanks het feit, dat het houden van bedevaarten en processies in de generaliteitsperiode verboden was en ook lang daarna het processieverbod bleef gelden hebben vele bedevaartplaatsen stand weten te houden. Een dieptepunt werd echter bereikt rond 1970.De eerste bronnen over bedevaartplaatsen in Noord-Brabant dateren uit de 13e eeuw. Vele gebeurtenissen of legenden werden vroeger of later opgeschreven. Van de vondst van het Mariabeeld van ’s-Hertogenbosch, dat in de St.Jan wordt vereerd, en van de wonderen daaraan toegeschreven is al vroeg een mirakelboek bijgehouden. Op vele plaatsen in Brabant werden Mariabeelden met wonderen in verband gebracht, zoals in Handel, Ommel, Oisterwijk, Oirschot, Aarle-Rixtel, Tilburg. Bergen op Zoom en Zegge.

Eucharistie-wonderen kwamen o.m. voor in Niervaart (Klundert). later naar Breda overgebracht; Stiphout, Binderen, Boxtel en Boxmeer, waarvan de laatste twee plaatsen nog Bloedprocessies houden. Ook vele heiligen werden in talloze plaatsen in Noord-Brabant aangeroepen en vereerd.

In 1848 werd een processieverbod uitgevaardigd; deze processies of ommegangen werden alleen toegestaan wanneer aangetoond kon worden, dat ze ook sinds 1648 steeds hadden plaatsgevonden. Hoewel het verbod officieel nog van kracht is, werd en wordt er op vele plaatsen de hand mee gelicht. In de twintigste eeuw ontstond een verering voor eigentijdse ..heiligen”, zoals voor Peerke Donders in Tilburg, zuster Marie Adolphine in Ossendrecht en het Bruurke van Megen in Megen, maar ook de H.Gerardus Majella in Weebosch, omdat een pastoor deze heilige bij dreigend gevaar had aangeroepen en was verhoord.

St.Anna wordt aangeroepen in Molenschot om kinderen te krijgen of om een man; St.Antonius in Sint-Anthonis voor het vee; St.Antonius voor verloren zaken in Chaam, Nijnsel. Baardwijk. Keldonk; St.Apollonia tegen tandpijn in Wouw' en Ossendrecht; St.Bavo tegen kinkhoest in Rijsbergen; St.Bernardus tegen jicht en reuma in Ulicoten. Bergeyk en Hoeven; St.Brigida voor vee en paarden in Geldrop; St.Christoffel, voor reizigers, o.m. in Elzendorp, Roosendaal; St.Cornelius tegen stuipen, lamheid, in Bokhoven, Son, Zeeland, Achtmaal, Hoogerheide. Oosterhout. Leur, Roosendaal, Woensdrecht, Hooge en Lage Mierde; St.Donatus tegen onweer in Reek; St.Cunera tegen keelpijn en veeziekte in Vorstenbosch, Berlicum, Kaathoven en Heeswijk; St.Geertrui tegen mollen, muizen, ratten in Heerle bij Wouw, Geertruidenberg en Bergen op Zoom; Sl.Genoveva tegen oogziekte en uitslag en kinderziekten in Breugel; St.Gerardus Majella in Weebosch, Bergeijk; St.Hubertus, voor de jacht en tegen hondsdolheid, o.m.

Oirschot, Udenhout; St.Lucia tegen oogziekte in Ravenstein en Beek en Donk; St.Magdalena in Esdonk; St.Nicolaas in Helvoirt en Valkenswaard; St.Nicolaas van Tolentijn tegen vallende ziekte in Eindhoven en Wouwse Plantage; St.Oel, geneeskrachtig water in Best; St.Oelbert tegen hoofdpijn in Oosterhout; St.Jan tegen boze geesten in Leenderstrijp; St.Ontcommer tegen vallende ziekten in Steenbergen en Waalre; St.Quirinus tegen oor- en oogziekten in Halsteren; St.Valentijn tegen vallende ziekte in Schaft en Westerhoven (met putje); St.Wilgefortis-St.Ontcommer, om ’n man. in Steenbergen en Waalre; St.Willibrordus in Oss, Diessen, Deurne, Bakel, Asten, Waalre en Maarheeze; vroeger ook St. Job tegen zweren in Heeze, Enschot en Helvoirt. Daarnaast werden en worden ook bepaalde bedevaartplaatsen vanouds vanuit Noord-Brabant bezocht, zoals Hakendover, Kevelaer, Scherpenheuvel, Beauraing, den Briel, Lourdes enz.

Bron: P. J. Maigry: Bedevaartplaatsen in Noord-Brabant, 1983; Anton van Oirschot in: Zo bijgelovig bent U, 1970.