Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

BEDELARIJ

betekenis & definitie

De eerste verordening om bedelarij te weren werd in deze streken al in 1450 afgekondigd. Het probleem werd echter steeds groter.

Duizenden werden in verband hiermee gestraft en duizenden verbannen. Eerst in de tijd van de Verlichting kwam er, door de invoering van sociaal-economische ideeën, een oplossing voor het probleem. Philips de Goede besloot in 1459, dat alle leeglopers binnen vier dagen aan het werk moesten. Een uitzondering voor bedelarij werd gemaakt voor kinderen beneden de 12 jaar, studenten en ambachtsleerlingen beneden de 16 jaar, oude mensen (boven 60 jaar), grote gezinnen, kreupelen en blinden.De plunderende benden werden echter een steeds grotere bedreiging voor de bevolking. Herhaaldelijk werden expedities om deze te bestrijden door de overheid uitgezonden. Herhaaldelijk werden deze echter door de roversbenden verslagen. Karel V besloot voor een derde overtreding de doodstraf toe te passen. Er werden voorbeelden gesteld door schuldigen naar de galg te brengen, maar een volledige oplossing van het probleem werd hierdoor niet bereikt. De verpaupering, de grote schuld van dit alles, duurde voort tot in de 17e en 18e eeuw'. Ook de beeldenstorm van 1566 was een gevolg hiervan, gericht tegen de rijke geestelijken en kloosters.

Het schooien werd, niet alleen in moeilijke tijden, ook later in vele Brabantse plaatsen oogluikend toegestaan, vooral w anneer het ging om minder-bedeelden en ondanks het feit, dat bedelen in het openbaar een overtreding is volgens de wet. waarvoor men in hechtenis kan worden genomen. Evenmin als in België werd het bedelen in Brabant niet als een eigenlijke overtreding beschouwd, wanneer er tenminste niet gespeeld werd met zogenaamde lichamelijke gebreken of wanneer er tenminste geen geweld werd gebruikt. Tot aan de tweede wereldoorlog werd er herhaaldelijk om een aalmoes langs de deuren gegaan; er waren ..vaste klanten”, die met een regelmaat terugkwamen en speciale typen.

Bron: Prof. dr. H. v.d. Eerenbeemt: Sociale spanningen en het overheidsbeleid in de 15e en 16e eeuw in Brabant, lezing 1961.