(Fr.: Boarn, waternaam). Streekdorp in Utingeradeel aan weerskanten van de Boom, waar klei het laagveen bedekt.
Met de buurschappen Henswoude, Oosterboorn, Sorremorre, Poppenhuizen en Warniahuizen 1501 inw. (1875 2008). Lang hoofdplaats der gem.
Veeteelt op de lage gronden, zuivelfabriek, detailhandel en belangrijke grossierderij, zodat het rijmpje ‘0., hoog van toren, krap van geld, zo is ’t met 0. gesteld’ niet meer opgaat. Herv., doopsgez., geref. kerk, openb. kleuter- en lagere school, school met de bijbel.
Voor het wapen -> Dorpswapens.De tufstenen, aan Bonifatius gewijde kerk uit de 13de eeuw was moederkerk van het hele dekenaat Bornego, zuidwaarts tot de Tjonger. Het patronaatsrecht erover gaf de bisschop 1243 aan klooster Nes. In de late M.E. speelde het geslacht Douwama in 0. een grote rol. De watergeuzen drongen 1574 in 0. door; evenzo bedreigden het de Spanjaarden (1580); 0. werd versterkt, en weerstond 27.1.1582 een aanval van Verdugo. De toren is 1723 door de bliksem vernield, en 1736-37 herbouwd, waaraan het verhaal en de bijnaam der Torenmeters herinnert. De hoge toren met opengewerkt bovenstuk is een baken voor de watersport.
In de 1753 herbouwde en onlangs gerestaureerde kerk marmeren graftombe voor R. en L. Th. v. Andringa en gebrandschilderd raam voor burgemeester Jhr. P. M. v. Baerdt v.
Sminia, 1945 in Duitse gevangenschap overleden. —> Tegeltableau. Zie: Hepkema Memories, 279; Reg. Leeuw. Cour., 55; Repert., 204-205; Algra, De Historie ii, 128-140.
