Provinciaal. Voor de komst van de Saksische hertogen is van Fr.
F. geen sprake. Een enkele keer hief men een omslag om soldaten te betalen.
De F. van de Saksische hertogen en Bourgondische landsheren waren, wat betreft Frl., niet anders dan een verlengstuk van de F. der landsheren in hun andere gebieden. Een groot deel der binnengekomen gelden werd in Frl. besteed; het restant kreeg de landsheer.
Tijdens Karel v werden de Fr. F. in Holland vastgesteld en gecontroleerd.
Tijdens de Republiek had Frl. zelfstandig beheer over de F. Het droeg bij in de generaliteitslasten.
De toestand van de prov. F. was toen zorgwekkend.
Er kwam een grote achterstand in de quota voor de generaliteit, terwijl de Fr. belastingen toch vrij hoog waren.
Mede hierdoor brak in 1748 het Pachtersoproer uit.
Er kwam een billijker belastingsysteem (systeem Rinkhout): belasting naar de inkomens der huisgezinnen (sterk progressief), maar deze nieuwe belasting bestond slechts kort. Tot aan de Franse tijd bleven de Fr.
F. zorgwekkend.In de eenheidsstaat na 1798 is van autonome regeling der prov. F. nooit meer sprake geweest. Opeenvolgende (grond-) wettelijke regelingen kenden de gewesten meer of minder, soms helemaal geen eigen
F. toe. Vrees voor de oude prov. onafhankelijkheid heeft een rol gespeeld. Enige financiële zelfstandigheid kreeg de prov. in 1905. De totale uitgaven van Frl. bedroegen in 1852 rond ƒ 3 miljoen, in 1957 (geraamd) / 10,8 miljoen op de gewone dienst en / 40 miljoen op de kapitaaldienst. Het bedrag voor culturele doeleinden is in 1957 geraamd op / 450000, relatief veel hoger dan in andere provincies, zie Belastingwezen.
Door de provincie verleende subsidies in de jaren
1919 1929 1939 1949 1957
f f f f f Bestuur 602 I 700 I 700 2 200 5 000 Verkeer en vervoer II263 73448 273001 520 600 1064 750 Economische zaken 13 137 10398 21656 40516 95 088 Volksgezondheid en sociale zorg 15 050 21750 30604 93 306 237085 V olksont wikkeling, -opvoeding en cultuur 3350 22 500 34380 101404 298 986 Totaal voor elk jaar van alle hiervoor genoemde onderdelen te zamen 43 402 129 796 361341 758026 1700909 Prov. Bibliotheek ƒ 159500.
Zie: M. J. A. V. Koeken, Bijdr. tot de kennis van het prov. financiewezen in zijn historische ontwikkeling (Alphen aan de Rijn 1933); S. J. R. de Monchy, Handb. voor het Ned. provincierecht (Haarlem 1947).
Gemeente. Na 1795 worden geleidelijk de gem. F. centraal geregeld, sedert 1851 in de gemeentewet. Uitbreiding van de gem. bestuurstaak maakt het vele gemeenten onmogelijk zonder extra-hulp van het rijk hun budget te doen sluiten. In 1956 gold dit voor 22 Fr. gemeenten, zie Belastingwezen.
Zie: J. H. en J. A. Leppink, De gemeentefmanciën (Alpben aan de Rijn 1936).
