Dit waterschap is het eindstadium van de samenvoeging van de voormalige boezemwaterschappen in Noordwest-Drenthe (Noordenveld en een klein deel van Smilde) en in West- en Noord-Groningen (Westerkwartier en Hunsingo), alsmede Electra en Ommelanderzeedijk (1995) met het gebied van het voormalige waterschap Fivelingo en de waterzuiveringsorganisaties in zijn gebied (2000).
De naam van het waterschap is een collage van de vroegere afwateringscorporaties in Groningen, de zijlvesten, en de ligging in de kop van Drenthe en Noordwest-Groningen. Noorderzijlvest is het noordelijkst gelegen waterschap op het vasteland van Nederland. Het waterschap strekt zich uit van Smilde tot het Wad en van Lauwersoog tot Delfzijl, de vlaktemaat is ca. 144.000 ha.; het is gevestigd in de gemeente Groningen. Het algemeen bestuur bestaat uit 31 leden, het dagelijks bestuur uit vier of vijf leden; de voorzitter draagt de titel van dijkgraaf. Tot de taken van het waterschap behoren de zorg voor de primaire waterkeringen, de waterhuishouding, daarin begrepen het kwantiteits- en kwaliteitsbeheer van het oppervlaktewater, alsmede de zorg voor vaarwegen.
