Bewijs van deelneming in een naamlooze vennootschap en deel van het kapitaal der vennootschap. Als zoodanig geeft het A. recht op een deel van de winst (dividend) en medezeggenschap bij het beheer.
Het onderscheidt zich hierdoor van de obligatie, die juridisch een schuldbrief is.Het A. met nominale waarde luidt op een bepaald bedrag van de oorspronkelijke deelneming in het aandeelenkapitaal, dat ook de grondslag vormt bij eventueele latere uitgiften boven pari, waarbij de agio-winst een extra reserve (agioreserve) vormt. Het A. zonder nominale waarde (in Ned. door de wet niet toegelaten, in Amerika veel gebruikelijk) representeert een zooveelste deel van de onderneming als er A. zijn. Het laatste komt overeen met de werkelijke toestand na de uitgifte, waarbij de werkelijke (intrinsieke) of toegekende waarde (koers) aanmerkelijk boven of beneden de nominale waarde (pariteit) kan liggen, zooals dit ook het geval is bij liquidatie van de vennootschap. Daar het A. niet aflosbaar is, is de nominale waarde op den duur dus zuiver theoretisch.
De A. luiden aan toonder of op naam. De eerste kunnen, daar de aansprakelijkheid van den aandeelhouder in de N.V. beperkt blijft tot het bedrag van zijn A. vrij worden verhandeld, de A. op naam in de regel alleen met toestemming van het bestuur der N.V. Deze laatste vorm komt voor bij niet volgestorte A., zooals die o.a. gebruikelijk zijn bij hypotheekbanken, waarbij het aandeelenkapitaal in hoofdzaak een reserve vormt. De eigenaar kan in dit geval te allen tijde tot volstorting worden verplicht. Ook kan deze vorm worden toegepast voor personeel-aan deelen, als vorm van winstdeeling en in andere gevallen waarbij het bezit der A. aan een bepaalde categorie personen is gebonden. In Engeland wordt het aandeelenkapitaal in vele gevallen gevormd door de stock op naam en verhandelbare shares van geringe nominale waarde.
In Amerika is aan het bezwaar van de gebruikelijke A. op naam tegemoet gekomen door uitgifte van certificaten (zie: Administratiekantoor). Gemakkelijke deelneming in het aandeelenkapitaal kan, vooral bij hooge nominale waarde of hooge koers, ook worden bevorderd door uitgifte van onder-A. van lage nominale waarde. Terwijl certificaten A. in handen van een administratiekantoor vertegenwoordigen, vormen een aantal onder-A. gezamenlijk een origineel A. Preferente A. hebben bij de verdeeling van de winst voorkeur tot een bepaald percentage en deelen daarna meestal in een vastgestelde verhouding in de verdere winst. Cumulatief preferente A. hebben bovendien voorkeur voor eventueel achterstallig preferent dividend. Oprichtersbewijzen en winstbewijzen (de laatste meestal in verband met reorganisatie) zijn onder bepaalde voorwaarden deelgerechtigd in de winst doch niet in het kapitaal. Wel kunnen oprichtersbewijzen soms bij liquidatie deelen in de activa, nadat de aandeelhouders het op hun A. gestorte bedrag geheel hebben terugontvangen.
In het algemeen is de verdeeling van de winst zoo, dat bij slechte gang van zaken de preferente A., bij goede gang van zaken de gewone A. in het voordeel zqn. Kapitaalsverhooging zal in dit verband in tijden van hoogconjunctuur gemakkelijker geschieden door uitgifte van gewone-, in tijden van depressie door uitgifte van preferente A.
Afstempeling van A. op een lagere nominale waarde of samenvoeging van A. geschiedt meestal als bevestiging van geleden verliezen of blijvende daling van de werkelijke waarde van het bezit der onderneming. Hierdoor kan het rendement der A. op een lager niveau worden hersteld. Terugstorting op A. vindt plaats indien voor het aanwezige liquide kapitaal geen loonend emplooi meer is te vinden. Het recht van medezeggenschap bij het beheer der N.V. bestaat in hoofdzaak in de vorm van stemrecht op de jaarlijksche vergadering van aandeelhouders, waar ook het bestuur wordt benoemd (zie: Naaml. Vennootschap). Het kan voor de verschillende soorten A. verschillend zijn.
In de practijk heeft het voor de kleinere aandeelhouders meestal weinig of geen waarde. Voor de certificaten wordt het door de trustee uitgeoefend, voor de onder-A. gaat het voor een groot deel verloren, daar slechts de houder van een nominaal bedrag gelijk aan een gewoon A. een stem heeft. Door de massa der beleggers wordt deelneming in een N.V. gewoonlijk niet als zoodanig ondervonden en zijn de A. met obligaties, enz. effecten ← zonder meer, waarvan de waarde bepaald wordt door de opbrengst (gekapitaliseerde winstcapaciteit of winstverwachting) en (of) de mogelijkheid van koersstijging. In dit verband vormen de A. een min of meer speculatieve belegging of direct speculatie-papier. Behalve door de winstcapaciteit en winstverwachting wordt de waarde der A. bepaald door de waarde van de onderneming in verhouding tot haar schulden (intrinsieke waarde) ; de koers (prijs) mede door de rentestand, waardoor het dividend relatief hooger of lager wordt gewaardeerd. In tijden van crisis zal in het algemeen de koers der A. geneigd zijn beneden de werkelijke waarde te dalen, in tijden van hoogconjunctuur zal deze geneigd zijn daarboven te stijgen.
Bij depreciatie van de munt of gevaar voor depreciatie stijgt de koers der A. gewoonlijk, daar deze in tegenstelling tot obligaties „Sachwerte” vertegenwoordigen. Voor de vorm der A. zie: Effecten.
Wet: Naamlooze Vennootschap.
Lit.: Effecten, Naamlooze Vennootschap.
