Dr. Chris Schriks

Uitgever-drukker, auteur, historicus

Gepubliceerd op 14-11-2016

Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels 1815-2015

betekenis & definitie

De Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels werd in 1816 opgericht om het handelsverkeer in het boekenvak ordelijk te regelen. De reden hiervoor was dat door staatkundige wijzingen in Nederland tussen 1795 en 1815 nog weinig zekerheid bestond over de wetgeving en de continuïteit van de staatkundige structuur.

De vakgenoten zijn wel van mening dat, zolang een wet of verdrag niet anders bepaalt, de handel prevaleert boven ethische beginselen. Zonder verdrag met een andere staat mag men straffeloos boeken uit dat land nadrukken of vertalen.

In 1817 komt er echter een wet die de nadruk van oorspronkelijk werk verbiedt, maar zij is onvolledig en onduidelijk. Bovendien is door een nalatigheid van de wetgever in het artikel, dat betrekking heeft op het publiek domein, het kerk- en schoolgoed ondergebracht, zonder een voorbehoud te maken voor oorspronkelijk werk. Dat betekent dat schoolboeken vogelvrij zijn waardoor ruzies in het boekenvak ontstaan.

Omdat verzoeken worden genegeerd om aan de manco’s in de wet tegemoet te komen, voorziet de Vereeniging door bepalingen in haar reglement in de lacunes waaraan de leden zich moeten houden.

Desondanks hebben de besturen van 1817 tot 1881 de handen vol aan geschillen die hen worden voorgelegd. Die gaan niet alleen over kerk- en schoolboeken; ook buitenlandse werken, die hier ‘illegaal’ worden nagedrukt of vertaald, kunnen op afkeuring rekenen zodra meer dan één uitgever hetzelfde boek wil nadrukken of vertalen.

Telkens als een rechterlijke uitspraak het handelsverkeer belemmert, wordt het reglement herzien en aangevuld. Daarmee heeft de Vereeniging een eigen ‘wet’ die, ook nadat de wetten van 1881 en 1912 zijn uitgevaardigd, twee eeuwen lang een dominante rol zal spelen in het handelsverkeer tussen erkende boekverkopers en uitgevers.