1) Verzamelnaam voor plotselinge lichamelijke toestanden die door een ernstig letsel of ernstige ziekte komen; 2) stoornis in je gevoelens door een emotionele gebeurtenis; 3) elektrische stroomstoot, gebruikt bij de behandeling van sommige hersenziektes.
Dit woord heeft dus drie heel verschillende betekenissen.
1) Meestal wordt met ‘shock’ een toestand bedoeld waarbij in korte tijd niet meer genoeg bloed in het lichaam wordt rondgepompt. Daardoor daalt de bloeddruk sterk. Dat is slecht voor de hersenen en het hart, de belangrijkste organen om in leven te blijven. Iemand in shock heeft een bleke, klamme (koude en licht vochtige) huid, snelle en zwakke pols, is bang en soms bewusteloos. De patiënt ‘verkeert dan in shock’ – niet: ‘verkeert in een shock’.
2) Na een erge gebeurtenis, vooral als die met de dood te maken heeft, kunnen mensen geschokt zijn. Hun gevoelens zijn dan uit evenwicht. ‘Geschokt’ is ‘shocked’ in het Engels. Dat kan een uitleg zijn waarom mensen zeggen ‘in een shocktoestand te verkeren’ wanneer ze geschrokken en sprakeloos zijn. Dan is het niet: ‘Ik ben geschrokken en verkeer in shock.’ Vroeger zei je dat je ‘geschokt was’, maar die uitdrukking vinden veel mensen niet sterk genoeg meer. Dat noem je ‘taalinflatie’: de gevoelswaarde van sommige woorden wordt minder en daarom kiezen mensen in plaats ervan steeds heftiger, soms overdreven woorden. Wat vroeger ‘pech’ was (bijvoorbeeld een verregende zomer), wordt al snel ‘een ramp’ en heet nu op een chatsite misschien wel ‘een catastrofe’ of ‘een drama’. Sommige televisiemensen en journalisten zijn goed in overdrijven, want ze weten dat veel mensen daarvan smullen, vooral als andere mensen de pech meemaken.
3) Bij moeilijk te genezen hersenziektes kan het helpen elektrische stroom door iemands hersenen te sturen: ‘elektroconvulsieve therapie’ (ook wel ‘schoktherapie’, ‘elektroshock’, Engels shock therapy). Dat is een moeilijke behandeling in het ziekenhuis, die de dokter natuurlijk vakkundig en precies doet. Schoktherapie helpt soms bij mensen met een ernstige depressieve stoornis die maar niet wil voorbijgaan. Tientallen jaren geleden deden dokters deze behandeling wel eens onnodig of minder zorgvuldig. Daardoor heeft de behandeling nog een slechte naam zonder dat dit hoeft.