Een i-deal is een maatwerkafspraak, die medewerkers en leidinggevenden op de werkvloer uitonderhandelen. I-deals zijn win-win-win: goed voor de medewerker (1e win), goed voor de organisatie (2e win) en acceptabel voor collega’s (3e win). I-deals kun je sluiten over verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld over takenpakket, ontwikkelmogelijkheden, arbeidsvoorwaarden of flexibele arbeidstijden.
Een i-deal, ook wel idiosyncratische deal, is een individuele afspraak over werk, ontwikkeling of arbeidsvoorwaarden die medewerkers uitonderhandelen met hun leidinggevende. Een i-deal wijkt af van de standaard en van afspraken die collega’s hebben, vandaar de term ‘idiosyncratisch’. Het concept i-deals is begin deze eeuw geïntroduceerd door de Amerikaanse hoogleraar Denise Rousseau. Zij publiceerde er samen met collega’s in 2001 een artikel over in de Academy of Management Review, getiteld ‘The idiosyncratic deal: flexibility versus fairness’. Die titel verwijst naar een kerndilemma dat gepaard gaat met arbeidsrelaties in het algemeen en i-deals in het bijzonder: rechtvaardigheid is cruciaal in organisaties. Als werknemers zich onrechtvaardig behandeld voelen, uit zich dat vaak in afgenomen werkplezier en prestaties. Rechtvaardigheid zit ‘m regelmatig in gelijke behandeling; niet voor niets is een vaak gehoorde kreet ‘gelijk loon voor gelijke arbeid’. Tegelijk verschillen medewerkers onderling sterk van elkaar en hebben zij tot op zekere hoogte behoefte aan flexibiliteit in uitkomsten, juist om individuele behoeften vervuld te krijgen. Denk aan leer- en ontwikkelbehoeften: de een vervult die het liefst door een uitgebreide master-opleiding te volgen, de ander leert liever informeel via intervisie en uitdagende projecten. Om recht te doen aan individuele verschillen, zit soms het rechtvaardigheidsprincipe op basis van gelijkheid in de weg. Rechtvaardigheid schuilt in die gevallen meer in ‘behandeling naar behoefte’ of in ‘behandeling naar competentie’. I-deals kunnen mensen een gelijke behandeling naar behoefte geven, terwijl de uitkomst van die behandeling (de inhoud van de i-deals) voor iedereen verschillend is.
