Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

zegenformulieren

betekenis & definitie

1. Algemene term voor een op papier gedrukte of (deels) geschreven vaste zegenformule, die streeft naar een stoffelijk of geestelijk goed en naar het afweren of voorkomen van enig kwaad. De huiszegen is zo’n zegenformulier, zie aldaar. 2.

Serie heiligenprentjes op één vel papier gedrukt, leidraad bij het bidden, wanneer gevaar (storm en bliksem, ziekte, brand of oorlog) dreigde. Het kon worden gevouwen rondom amuletten die op het middelste, lege vlak hun plaats hadden, zoals kruiden tegen brand of blikseminslag, een minuscuul heiligenbeeldje, devotie-medailles of andere kleine devotieprentjes. Het werd ook wel ter bescherming gelegd in de nabijheid van onheilspellende plekken in woonhuizen.

Aan het zegen-formulier werd een apotropeïsche werking toegedicht; deze vermenging van religie