Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

windwijzers

betekenis & definitie

Windwijzers zijn eenvoudige, mechanische instrumenten om de windrichting te bepalen. Vaak zijn zij versierd. Ze bestaan uit een vast gedeelte dat gemonteerd is op een object en een draaibaar gedeelte dat draait op een verticale stang.

Het draaibare gedeelte bestaat uit een metalen plaat met een bepaalde voorstelling. Bij een geringe wind kan de windrichting al worden afgelezen. Windwijzers kunnen gecombineerd zijn met andere instrumenten, zoals zonnewijzers.

Historische windwijzers komen voor op oude gebouwen zoals kerken, buitenplaatsen en kastelen. Bij kerken zijn het vaak de torenspitsen waar ze op gemonteerd zijn, bij huizen vaak op daken en schoorstenen. De voorstellingen van de wijzers zijn heel divers: dieren, fabelwezens, bazuinengelen, personalia, vlaggen, wapenvlaggen en -emblemen, pijlen en boten.

Veel voorkomend zijn de haantjes op kerktorens.

Op sommige wijzers staan op- en inschriften. Jaartallen, namen en initialen kunnen iets over de bouwgeschiedenis en de eigenaar zeggen. (Haslinghuis/Windwijzers in het vizier / K.T.

Meindersma)