Melkinrichtingen, ook wel melkfabrieken, zijn fabrieken waar melk vanuit de boerderij verwerkt wordt tot zuivelproducten. De term melkinrichting stamt uit het einde van de 19e eeuw, de beginperiode van de melkinrichtingen. Tegenwoordig spreekt men van zuivelfabrieken.
Tot eind 19e eeuw werd de melk meestal door boeren zelf verwerkt tot zuivelproducten en rondgebracht. Vanaf eind 19e eeuw zijn vele veelal kleine zuivelfabrieken ontstaan, waar een deel van de productie en verdere distributie van de boeren werd overgenomen. De eerste melkfabrieken werden opgericht door ondernemende pioniers, en niet veel later door zuivelcoöperaties.
In de begintijd lag de nadruk veelal op het vergroten van de afzet van de boeren. Onder druk van efficiency en kostenbesparing fuseerden veel zuivelfabrieken in de tweede helft van de 20e eeuw tot grote zuivelconcerns. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
