Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 29-12-2019

Tekst

betekenis & definitie

is in de prediking het gedeelte van de Heilige Schrift, dat ten grondslag gelegd wordt aan de bediening des Woords in het midden van de gemeente des Heeren en verklaard en toegepast wordt tot opbouw der gemeente. Een tekst mag niet dienen als een motto, waaronder de prediker allerlei zelfgekozen gedachten saamvat; hij wordt dan gebruikt als een kapstok, waaraan de ideeën van den prediker worden opgehangen.

Dit is in strijd met den eerbied, dien we verschuldigd zijn aan de Heilige Schrift als het Woord Gods. Zulk een prediking is geen bediening des Woords en het ware beter, wanneer de prediker zijn eigen meeningen aan de schare wilde meedeelen, dat hij dan het Woord Gods maar liet wat het was en geen tekst uit de Heilige Schrift koos.Bij Calvijn in Genève viel de voorlezing van de Heilige Schrift in den eeredienst samen met de voorlezing van den tekst; hij preekte over het gedeelte van de Heilige Schrift, dat door hem werd voorgelezen en hij koos daartoe in den regel vervolgstoffen. Dit had het groote voordeel, dat de gemeente het Woord Gods leerde kennen en de bediening des Woords dikwijls liep over gedeelten die anders, zonder dat er over vervolgstoffen werd gepreekt, allicht niet in behandeling zouden komen. Tegenwoordig zijn in de Nederlandsche Gereformeerde kerken de voorlezing van de Heilige Schrift en die van den tekst gescheiden. Evenwel wordt door den predikant altijd zulk een Schriftgedeelte ter voorlezing uitgekozen, dat met den tekst of met de te behandelen leer van den Catechismus in verband staat.

Hoofdvereischte voor den tekst is, dat hij een samenhangend geheel vormt (tekst komt van texere = weven) en dat zulk een Schriftgedeelte gekozen wordt, dat een zelfstandig lid is in het organisme der Heilige Schrift. Voorts is het ook gewenscht, dat de tekst niet te kort zij, in welk geval de prediker gevaar loopt meer de inlegkunst dan de uitlegkunst te beoefenen, en dat hij ook niet te lang zij, daar het dan moeilijk is alle onderdeden van den tekst in de prediking doelmatig te verklaren.

Voor de tekstkeuze is van belang de leidraad gegeven in het kerkelijk jaar.