Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 08-01-2020

Pactum salutis

betekenis & definitie

is de Latijnsche naam voor het verbond der verlossing, dat in de Gereformeerde theologie door sommigen wordt onderscheiden van en ten grondslag gelegd aan het verbond der genade. In het eerste wordt dan gezien het verbond tusschen God Drieëenig en Christus Jezus, waarin deze als Borg de schuld der uitverkorenen op zich neemt en instaat voor volkomen voldoening.

En in het tweede wordt gezien het verbond dat God Drieëenig in Christus als Middelaar en op grond van zijn verdiensten met Zijn volk heeft. In het eerste verbond gaat het dan om de verwerving, in het tweede om de toepassing des heils.

Anderen spreken liever van het ééne genadeverbond waarvan Christus Jezus Hoofd èn Middelaar is, en maken daarin de onderscheiding tusschen de verwerving en de toepassing van het heil. Het is betrekkelijk onverschillig of men eerst een „verbond van verlossing” met Christus stelt op den grondslag van het recht en dan een „verbond der genade” met de uitverkorenen op den grondslag van vrije genade, dan wel één enkel verbond met Christus èn zijn zaad op den grondslag van genade door recht, als maar èn in het verbond der verlossing èn in het verbond der genade Christus nooit los van de uitverkorenen gedacht wordt, noch als Borg noch als Middelaar, en men meer doelt op een onderscheiding van verwerving en toepassing des heils, dan op een scheiding van die twee verbonden.Dat velen prijs stellen op de onderscheiding tusschen „verbond der verlossing” en „verbond der genade” vloeit hieruit voort dat in het eerste verbond Christus door lijdelijke en dadelijke gehoorzaamheid alle schuld heeft moeten voldoen en de eeuwige zaligheid heeft moeten verdienen, en in het tweede alle heil uit vrije genade geschonken wordt aan de geloovigen, terwijl in het verbond der genade van den bondeling geloof en bekeering geëischt wordt, en Christus dit toch niet voor ons en in onze plaats heeft gedaan. Maar anderen zien de noodzakelijkheid niet om vanwege de onderscheiding van verwerving en toepassing des heils twee verbonden te stellen en zijn van oordeel dat in één genadeverbond die onderscheiding zeer wel tot haar recht komt. De Middelaar is niet Middelaar van éénen, maar God is één (Gal. 3:20). Er is één Middelaar Gods en der menschen (1 Tim. 2 : 5), en die ééne Middelaar heeft het werk der voldoening aan God volbracht en draagt zorg voor de zaliging der uitverkorenen. Voorts dient opgemerkt te worden dat het verbond der verlossing wel een rechtshandel tusschen God en den Borg is, maar toch op genade berust en uit genade voortvloeit, want het is niets dan genade dat God Drieënig den Borg en Middelaar verordineerd heeft en het is niets dan genade dat zijne verdiensten den uitverkorenen ten goede komen.

En voorts hebben de voorstanders van de leer van het ééne genadeverbond er op gewezen dat Christus de Tweede Adam is (Rom. 5 : 14; 1 Cor. 15 : 45). Ook de eerste Adam stond voor een dubbele taak, ten eerste had hij voor God de wet te volbrengen en het eeuwige leven te verdienen, maar ten tweede had hij een roeping voor de menschheid die in hem besloten lag en in hem begrepen was. Het feit echter dat eenerzijds Adam het eeuwige leven te verdienen had en anderzijds het zijn nakroost geschonken zou worden, heeft nooit van twee afzonderlijke verbonden met Adam doen spreken, en nooit bezwaar in den weg gelegd om één Werkverbond te leeren. En overmits nu Christus als Tweede Adam, èn organisch als Wortel, èn foederaal als Hoofd der herboren menschheid optreedt, spreken zij ook bij Hem van het ééne verbond der genade waarin Hij de schuld betaalt, de zaligheid verdient èn dit alles schenkt en toepast aan de uitverkorenen. Voert men hiertegen aan dat Christus niet voor ons geloofd en niet in onze plaats zich bekeerd heeft, dan wordt geantwoord dat Christus door geloof en bekeering te schenken, het genadeverbond uitwerkt in de uitverkorenen, en voorts de vraag gesteld hoe dan in het eerste verbond met Adam, stel het ware door hem volbracht, de verdiensten in de bondelingen zouden zijn gerealiseerd.