De kerstboom is een uitheemsch artikel, dat oorspronkelijk met het Kerstfeest niets uitstaande heeft. De boomvereering, waarin het gebruik van den kerstboom zijn oorsprong heeft, is zeer oud.
Voor vele eeuwen reeds kwam in Egypte de heilige boom, in Britsch-lndië de boom met lichtjes voor. Het geven van geschenken en het versieren van de huizen met boschjes maretak stamt uit OudKeltische tijden.
De Germanen vierden het heidensche Joelfeest ter eere van het weer doorbrekende licht. Daarbij werd de altijd groene denneboom rondgedragen, en in den besneeuwden grond voor de deuren der huizen gezet, met brandende kaarsen versierd als een symbool van het groeiende licht.
Ook in de IJslandsche sagen wordt gerept van een boom, die in Joelnacht van al zijn takken zulk een fel licht uitstraalde, dat geen wind het kon uitblazen.Ofschoon er in de Fransche gedichten uit de 12e en 13e eeuw reeds gesproken wordt van een kerstboom met een naakt kindje in den top, kwam pas in de 17de eeuw de lichtboom in Duitschland in gebruik. Hij vond zoo grooten ingang, dat de in Zuid-Europa gebruikelijke kerstkribbe er door verdrongen werd. Met de Luthersche kerk is de kerstboom zóó saamgeweven, dat daar een Kerstfeest zonder lichtboom zich nauwlijks laat denken. Wel heeft men dat heidensche symbool godsdienstig getint en met een Christelijk kleedje omhangen, maar hoeveel zinspelingen op Christus men hier ook maken moge, ’t is slechts menschelijk verzinsel, sterk afstekend tegen de schoone, diepe symboliek der Heilige Schrift.
In ons land maakte de kerstboom nooit een „joyeuse entrée”, al is hij vooral in de laatste jaren, ook hier meer inheemsch geworden. Van de zijde der Gereformeerden werden steeds ernstige bedenkingen tegen het gebruik er van ingebracht.
Onder oppervlakkig godsdienstige menschen neemt de bekoring van dien lichtboom al meer toe. Hij is het pronkstuk op het Kerstfeest van de Moderne Zondagscholen. Het meest wordt hij in eere gehouden in kringen, waar men met het geloof aan het groote wonder van Bethlehems kribbe geheel gebroken heeft. Men richt daar een kinderfestijn aan. Een feest van barmhartigheid, waarop men aan arme kinderen weldoet, maar volstrekt geen besef heeft van de barmhartigheid, met welke ons bezocht heeft de Opgang uit de hoogte. Evenwel zijn er tal van gezinnen, waar men nog aan het Kindeke van Bethlehem gelooft en geen bezwaar ziet in den kerstboom.
Deze uiterlijke opluistering doet echter aan de Kerstfeestviering groote innerlijke schade. Ontegenzeggelijk trekt die stralende boom met zijn geschenken de aandacht af van wat op het Kerstfeest het groote middelpunt zijn moet. In moderne gezinnen verlustigt men zich dan in den „Messias der huiselijkheid”, bij den „levensboom der huiselijke gezelligheid”, die een oase brengt in het jagende zakenleven van eiken dag.
Wie nog in onzekerheid mocht verkeeren of de kerstboom van heidenschen oorsprong is, behoeft tegenwoordig althans niet meer in twijfel te zijn of die boom een voluit-wereldsch artikel kan heeten. In de etalage der winkels, in kroeg en café, in bioscoop en danshuis lokt men de menigte met kerstboom en kerstlichtjes. Tot zelfs in Joodsche gezinnen drong de kerstboom door. Ook in de ziekenhuizen prijkt hij aan den ingang der zalen, om de kranken een plezierigen avond te bezorgen. Wie thans voor den kerstboom nog het pleit voert, kan geacht worden te twisten voor den Baal. De groote attractie, welke er van uitgaat voor kinderen mag niet verleiden, het principiëele en paedagogische bezwaar ter zijde te stellen.
Voor de Gereformeerden is die denneboom in de huiskamer en op het Zondagsschoolfeest — contrabande. Ook in de Zondagsschoolboekjes was hij ons altijd een sta-in-den-weg. De kinderen behooren op het Kerstfeest zich niet maar te verblijden met geschenken van ouders of vrienden ontvangen, maar allereerst en allermeest over de gave Gods, in Christus Jezus genadig geschonken. Hoe soberder de Kerstfeestviering is, hoe rijker de eigenlijke beteekenis van het groote heilsfeit zal worden gevoeld. De kerstboom is een der invloedrijkste factoren in de thans al meer toenemende verwereldlijking van het Kerstfeest.
