Champagne compleet

Gert Crum (2008)

Gepubliceerd op 07-06-2017

Veuve Clicquot Ponsardin

betekenis & definitie

Veuve Clicguot is een van de grotere en zeker een van de bekendste onder de champagnehuizen. Dat is in hoge mate te danken aan La Grande Dame, de veuve. Zij heeft het bedrijf met persoonlijkheid en met krachtige hand geleid van 1805 tot 1866.

Het huis is in 1772 opgericht door Philippe Clicquot, die voorheen in de wol zat. In het begin van de 19e eeuw draagt hij de zaak over aan zoon François-Marie Clicquot. Deze François is in 1798 getrouwd met Nicole-Barbe Ponsardin, dochter van een van de rijkste textielhandelaren van Reims. Nicole-Barbe Clicquot is echter nog maar 28 als haar 31-jarige François in 1805 plotseling overlijdt. Pa Clicquot maakt meteen plannen om de champagnehandel af te stoten, maar voor hij dat kan afronden, overlijdt ook hij. De weduwe staat er, met de zorg voor een kleine dochter, alleen voor. Als directeur van het champagnehuis-in-de-kinderschoenen ontwikkelt zij zich tot een mannetjesputter - spoedig krijgt ze in Reims en omgeving de bijnaam la grande dame de la Champagne. In de personen van Louis Bohne en Jéróme Fourneaux trekt ze een briljant verkoopleider en een excellent deskundige in het componeren van assemblages aan. Met hulp van M. Bohne ontwikkelt ze een bloeiende exportmarkt, waarbij het Rusland van de tsaren een van haar grootste klanten wordt. Op het gebied van de productie ontwikkelt ze, zoals elders beschreven, met haar chef de caves, Antoine Müller, ten behoeve van de remuage de zogenaamde pupitre. Er wordt ook gezegd dat ze als eerste champagne rosé heeft geproduceerd.

Veuve Clicquot is een uitermate florerend bedrijf. De zaak wordt te groot om alleen te besturen en haar dochter Clémentine, inmiddels getrouwd met de aristocratische dandy Comte Louis de Chevigné, vertrouwt ze de zaken niet toe. In 1831 vindt ze in M. Edouard Werlé, een van oorsprong Duitse jongeman, haar zakelijk partner, die op meer dan bekwame wijze geleidelijk aan het roer van haar overneemt. Vanaf 1842 laat de weduwe in het Marnedal, even ten westen van Épernay, een kasteel in renaissancestijl bouwen. Eenmaal klaar, reist ze er vaak naartoe. Ze geeft er feesten, bals en grote diners.

De laatste jaren van haar leven slijt ze op het schitterende Chateau de Boursault. In 1866 overlijdt ze op 89-jarige leeftijd. Vóór haar dood heeft ze met zorg geregeld dat de geniale Edouard Werlé de zaken overneemt en dat haar erfgenamen 'slechts' de rest krijgen - het onroerend goed, waaronder de wijngaarden. Werlé en zijn zoon Alfred zetten het werk van de weduwe op efficiënte wijze voort. Aifred koopt, op 40 hectaren na, de wijngaarden van hun vennoot, de Duchesse d'Uzès, zoals Clémentine door haar huwelijk heet, en weet bovendien veel andere excellente percelen te verwerven. Tot 1987 hebben de directe nazaten van Edouard Werlé Veuve Clicquot Ponsardin geleid. Zij en hun families hebben tot de verkoop aan LVMH ongeveer 40 procent van de aandelen beheerd.

Veuve Clicquot wordt, nadat het zelf in 1978 Canard-Duchêne en in 1986 Henriot heeft opgeslokt, in 1986 gekocht door de groep Louis Vuitton, die vervolgens een jaar later een groot conglomeraat vormt met Moët-Hennessy onder de naam LVMH. Binnen dit verband beheert Veuve Clicquot zijn eigen wijngaardbezit en produceert het volkomen onafhankelijk de eigen champagnes.

Veuve Clicquot is in Reims gevestigd en heeft vanouds een wijngaardbezit opgebouwd in de Montagne de Reims. Vooral in Verzenay, Verzy en Bouzy is VCP sterk aanwezig, maar ook in de Petite Montagne de Reims, in Pargny-les-Reims en Ville- Dommange, heeft men bezittingen. Later is er ook een aanzienlijk bezit opgebouwd in de Côte des Blancs. Aÿ in de Grande Vallée de la Marne is eveneens een belangrijke bron. Het totale bezit is 515 hectaren met een gemiddelde échelle des crus van 97 procent - er zijn eigen akkers in 13 grands en 18 premiers crus. De oogst van eigen wijngaarden is goed voor 30 procent van de jaarlijkse productie. De rest komt van contractboeren. Van de totale druivenmassa die door VCP wordt verwerkt, is 46 procent chardonnay, 43 procent pinot noir en 11 procent pinot meunier. Ondanks deze cijfers staat Veuve Clicquot bekend als een pinot-noirhuis. De druiven worden per variëteit en per perceel verwerkt. De wijnen ondergaan alle een malolactische vergisting. In totaal heeft men ieder jaar de beschikking over ongeveer 700 verschillende wijnen.

Veuve Clicquot beschikt over uitgestrekte en indrukwekkend mooie crayères in Reims. Het labyrint aan gangen is 24 kilometer lang en er liggen tientallen miljoenen flessen sur lattes. De jaaromzet zal tegenwoordig ongeveer 17 miljoen flessen bedragen. Men produceert 8 verschillende champagnes.

De basischampagne, de BSA, neemt 80 procent van dat totale aantal voor zijn rekening. Brut Carte Jaune of Brut Yellow Label wordt deze brut zonder oogstjaar genoemd. In de assemblage van de Brut Carte Jaune wordt, naast een zestigtal verschillende crus van de laatste oogst, 30 procent vins de réserve verwerkt, zodat de wijn in kwaliteit en karakter optimaal constant is. De compositie bestaat uit 15 procent pinot meunier, 30 procent chardonnay en 55 procent pinot noir - een duidelijke pinot-noirdominantie dus. Hij ligt minimaal 30 maanden, in plaats van de wettelijk verplichte 15 maanden sur lattes. De dosage bedraagt circa 10 gram per liter. Hij komt met het bekende eigele etiket op de markt - vandaar zijn naam. Het is een verrukkelijke champagne met een fijne, romige mousse, veel gedroogd fruit en wat brioche en amandel op de achtergrond. Hij is stevig gestructureerd en vineus en bezit prima lengte. De VCP Vintage Reserve, de millésimé dus, is samengesteld uit 21 verschillende premiers en grands crus met grofweg 33 procent chardonnay, 55 procent pinot noir en de rest pinot meunier. Het kleine deel pinot meunier voor de Vintage Reserve komt altijd uit Ludes. Hij heeft meer dan vijf jaar sur lattes gerijpt en heeft een dosage van hooguit 9 gram per liter. De 1999 is een excellente champagne met complexiteit, finesse, breedte en lengte. De verkwikkende, zachte, rijke en romige smaak doet denken aan geroosterd brood, biscuit en karamel. Zeer elegant. De 2002 staat nog pas aan het begin van een lang en mooi traject en is gebaat bij enig geduld. Deze Vintage Reserve is een chique aperitief, maar is vooral een tafelchampagne - te denken valt aan wit vlees met een niet te romige saus. VCP produceert een prima demi-sec, maar legt toch vooral eer in met de Rich Reserve.

Deze nog pas een aantal jaren geleden voor het eerst gelanceerde champagne heeft met net geen 30 gram per liter een redelijk hoge dosage en wordt gezien als een gastronomische champagne par excellence - voor bij ganzenlever of roquefort. Veuve Clicquot heeft altijd een grote naam gehad voor zijn schitterende rosé champagnes, maar daar was tot 2006 niet een rosé non-millésimé bij. Daar is met de Brut Rosé verandering in gebracht. Als de Brut Carte Jaune is hij verpakt in een flamboyante fles en de inhoud is in alles verleidelijk: vol fruit, soepel en een perfecte balans. De Vintage Rosé Brut, de millésimé dus, is een stevige, krachtige, echt door pinot noir gestructureerde topper. Zeer elegant en fris, luchtig en vol fruit en tegelijk met zoveel kracht en vinositeit dat hij prima bij bijvoorbeeld varkensvlees of, mooier nog, lamsvlees kan worden geserveerd of bij chaource, de zachte, romige koekaas uit het zuiden van de Champagne. De cuvée de prestige, met de welluidende naam La Grande Dame, is een van de mooiste onder de champagnes. Het is een assemblage van acht crus, alle 100 procent op de échelle des crus. Vijf van hen zijn pinot noir, drie chardonnay-crus. Pinot noir neemt in de compositie 60 tot 67 procent voor zijn rekening - al naar gelang het oogstjaar. Hij ligt zeven a acht jaar sur lattes. Het is een millésimé, waarvan de 1989,1990,1995 en 1996 een superieure reputatie genieten en waarvan nu de 1998 op de markt is. Hoewel deze 98 zich na 10 jaar nog presenteert als een jong meisje, proef je dat het een gespierde, krachtige wijn betreft, die veel verfijning bezit. Echt een tafelchampagne. Wellicht is het de moeite waard om La Grande Dame voor het serveren de nodige lucht te geven door hem over te schenken in een ruime karaf. Er is ook een perfecte La Grande Dame Rosé.

Ook altijd een millésimé, maar eveneens altijd in een uiterst beperkte oplage. De verklaring daarvoor ligt in het feit dat voor deze La Grande Dame Rosé alleen pinot noir wordt verwerkt uit Le Clos Colin, een minder dan 1,5 hectare metende, ommuurde wijngaard in Bouzy. De 1998 is een kanjer. Hij kan aan tafel bijna elk gerecht aan.

De wijnen van Veuve Clicquot zijn beter dan ooit. Alle eer komt in dezen toe aan M. Jacques Péters, van 1985 tot 2008 chef de cave, en zijn équipe. Zijn opvolger is de van Mumm afkomstige, eveneens zeer deskundige Dominique Demarville.