Champagne compleet

Gert Crum (2008)

Gepubliceerd op 07-06-2017

De Sousa & Fils

betekenis & definitie

In een van de rijkste dorpen van Frankrijk - hoewel we het er niet aan afzien - is het bedrijf van Erick en Michelle de Sousa gevestigd. Champagne De Sousa & Fils vinden we aan het centrale plein in Avize, in een mooie villa, gebouwd volgens de architectuur van de streek (baksteen, robuuste schoorstenen, veel ramen, voorzien van jaloezieluiken, enzovoort).

Onder het woonhuis, de binnenplaats, de cuverie, het kantoor, de expeditieruimte, de ontvangstzaal én onder het huis van de buren is een uitgebreid stelsel van keldergangen. Daar is Erick de Sousa, geholpen door medewerkers, vaak te vinden. Natuurlijk heeft een récoltant-manipulant veel andere taken en beslommeringen, niettemin probeert De Sousa er vaak te zijn. 'Het gaat namelijk om details', zegt hij. In GaultMillau van september 1998, in welk nummer hij voor Champagne werd uitgeroepen tot Ie vigneron de l'année, wordt gesteld dat Erick de Sousa een trés bon vinificateur is. Een ander Frans blad, het wijntijdschrift La Revue du Vin de France, presenteert hem in die tijd als la prochaine coqueluche de la Côte des Blancs, oftewel 'het nieuwe idool'. Intussen zijn we tien jaar verder en heeft De Sousa zijn talent bewezen. Hij wordt algemeen gezien als een van de beste récoltants-manipulants van de hele Champagne. De vraag naar zijn wijnen is zo groot dat hij, onder de naam Zoémie de Sousa in 2004 ook een handelshuis is gestart - en niet alleen in champagnes. Maar let wel: er is een verschil tussen de champagnes van Zoémie de Sousa en die van De Sousa & Fils.

Erick de Sousa is de kleinzoon van Manuel de Sousa, die vanuit Portugal naar Frankrijk is gekomen om aan de zijde van de geallieerden in de Eerste Wereldoorlog te vechten. Erick de Sousa is de zoon van Antoine de Sousa, die als kleine jongen in Avize komt wonen en later trouwt met Zoémie Bonville, een dochter van een wijnbouwersfamilie in de Côte des Blancs - ja, vandaar die mooie, poëtische naam van het sinds 2004 bestaande handelshuis. Door Zoémie wordt Antoine champagneboer. En Erick vervolgens ook. Erick heeft echter het wijngaardbezit van zijn ouders moeten delen met zijn zus.

Zijn zus verkoopt het merendeel van haar druiven aan het huis Duval-Leroy in Vertus. Zo kan het gaan in bepaalde families... Erick de Sousa heeft het Lycée Viticole in zijn woonplaats bezocht. Hij exploiteert op het ogenblik 8,5 hectaren, verdeeld over 30 percelen. Van de aanplant bestaat 10 procent uit pinot meunier, 30 procent uit pinot noir en 60 procent uit chardonnay. Zeventig procent van zijn stokken is aan te merken als vieilles vignes. De gemiddelde leeftijd van zijn wijngaarden gaat richting 45 jaar - net als hij zelf. Dat de stokken zo oud zijn is, aldus De Sousa, niet bijzonder, want ze hebben in het pure krijt van de Côte des Blancs niets te lijden. Niettemin koestert hij zijn vieillards, hoewel hij ze streng snoeit. In 1999 is hij begonnen met biodynamische wijnbouw. Eerst op 2 hectare en sinds 2004 is hij helemaal hierop overgeschakeld. De consequentie ervan is onder andere dat de productie beperkt blijft. De Sousa blijft ieder jaar wel een derde onder de wettelijk toegestane opbrengst per hectare.

De combinatie van veel oude stokken, lage rendementen en rijp oogsten zorgt voor een suikerrijke most en daardoor heeft De Sousa al in geen 20 jaar hoeven chaptaliseren. De wijnen hebben een natuurlijk alcoholgehalte van 11 of 11,5 procent.

Erick de Sousa gebruikt louter het sap van de eerste persing. De most van de oude wijnstokken gist op eiken vaten, afkomstig uit Meursault en Chablis (228 liter), waarbij ook elk jaar een aantal nieuwe. De jonge wijnen die op hout liggen worden niet intensief, maar wel met regelmaat gebatonneerd - het bezinksel wordt dan door de wijn geroerd. Een deel van de vins de réserve wordt ook op pièces bewaard, een ander deel ligt in stalen tanks. Alle wijnen ondergaan een melkzuurgisting alvorens ze in januari dan wel februari op fles worden gebracht. De botteling is tamelijk vroeg, ook omdat vanaf maart er weer veel werk in de wijngaard is. Na de prise de mousse rijpen de champagnes langer dan gemiddeld sur lattes en a la masse, welke laatste term een andere is voor sur pointes. De remuage in de kelders van De Sousa gebeurt met de hand en het dégorgement is, als vroeger, à la volée.

Overigens vermeldt het achteretiket van iedere fles van De Sousa & Fils de datum van het dégorgement én de dosage. De gemiddelde dosage houdt Erick de Sousa met 6 gram per liter zeer laag. Dat kan zonder problemen, omdat hij perfect gerijpt fruit verwerkt.

Als récoltant-manipulant heeft men het recht om vijf procent fruit (dan wel most) bij te kopen. Erick de Sousa koopt onder andere wat pinot noir bij in Damery. Desondanks komt de totale jaarproductie niet boven de 75.000 flessen. We kunnen spreken van een klein bedrijf met een snelgroeiende faam.

De champagnes van De Sousa & Fils staan inmiddels op de kaart van veel gerenommeerde restaurants in Frankrijk en daarbuiten.

De Sousa & Fils heeft een assortiment van zeven champagnes. De Brut Tradition zonder oogstjaar is de basischampagne. De compositie bevat 50 procent chardonnay, 40 procent pinot noir en 10 procent pinot meunier. Hij ligt twee jaar op zijn lies. Het is een champagne met een fijne mousse, die gemakkelijk drinkt. Hij is rond en soepel en in het aroma bespeurt men zowel florale tonen als geroosterd brood. Er is ook een Demi- Sec Tradition. De Blanc de Blancs Grand Cru Brut Réserve, met ook een dégorgement van twee jaar na de tirage, is strak, lichtvoetig en fijn. Een duidelijke stap voorwaarts in vergelijking met de Brut Tradition. De Brut Rosé heeft een basis van chardonnay, aangevuld met 8 procent pinot noir. En tenslotte zijn er drie varianten van de Cuvée des Caudalies - een zonder oogstjaar, een rosé zonder oogstjaar en een millésimé. Caudalies is de Franse naam voor de tijdseenheid (één caudalie is gelijk aan ongeveer één seconde) waarin men de duur van de afdronk van een wijn uitdrukt. Het zijn de cuvées de prestige van De Sousa & Fils. De non-millésimé is een compositie van louter chardonnay - uit de percelen met de oudste stokken, ouder dan 50 jaar, die De Sousa in Avize bezit - van zo'n negen verschillende oogsten. Het is dus een Grand Cru Blanc de Blancs. Hij is fris en subtiel en tegelijk romig en krachtig met een breed aromapalet. De finale toont een mooie mineraliteit. Bij de Cuvée des Caudalies Brut Rosé bestaat de assemblage uit 90 procent chardonnay van eerdergenoemde oude percelen in Avize, aangevuld met 10 procent pinot noir uit Aÿ. Hij is zalmkleurig, heeft in de neus, naast veel delicaat rood fruit, wat hout en smaakt complex. De Cuvée des Caudalies Millésimé is nu de voortreffelijke 2002. Hij is samengesteld uit 50 procent pinot noir uit Aÿ en 50 procent chardonnay uit Avize. Zowel de stokken in Aÿ als die in Avize zijn ook in dit geval ouder dan 50 jaar. Natuurlijk zijn alle wijnen voor deze cuvées de prestige opgevoed op eikenhout. Het zijn kanjers.