Lexicon van het bijgeloof

Walter Gerlach (2000)

Gepubliceerd op 11-11-2022

Achterwerk

betekenis & definitie

Wie tegenwoordig plotseling en onverwacht zijn onverhulde achterste aangezicht toont - vaak bij voetbalrellen of tijdens optredens van popgroepen - doet dat om iemand belachelijk te maken. Wie in vroegere tijden zijn dubbele vollemaansgezicht toonde, deed dat niet uit bespotting, maar ter verdediging.

Martin Luther, zoals reeds in het voorwoord vermeld, ging vaak met blote billen naar bed omdat hij geloofde daarmee de duivel te verjagen. De zeventiende-eeuwse geleerde Pretorius, die in Leipzig werkzaam was, vertelt dat moeders, om hun kinderen voor beheksing (door woorden of blikken) te behoeden, verdachte personen ‘lik me reet’ toeriepen. Dat dit achterwerk een krachtig onheilafwerend middel was, bewijst een artikel in het Zeitschrift des Vereins für Volkskunde (nr. 11/1901): ‘Als Italiaanse vissers op open zee door een storm overvallen worden, en er zich een eerstgeboren zoon onder de bemanningsleden bevindt, moet deze gezwind zijn broek laten zakken en, terwijl zijn kameraden Sint-Barbara en Sint-Franciscus aanroepen, zijn blote achterste naar het noodweer keren; de storm zal dan direct gaan liggen.’Ook in Duitsland zijn er voorbeelden bekend van gelijksoortige bilspierkrachtpatserijen: ‘In 1653 hebben wasvrouwen in de buurt van Sorau een zes weken durende droogteperiode veroorzaakt, doordat ze elke keer als er een regenwolk aan de hemel verscheen, er achterwaarts met ontbloot achterwerk naar toe liepen onder het uitspreken van de woorden “Laat het in mijn achterste regenen, maar niet op mijn wasgoed”, waarop de wolk voorbijdreef.’ (Haupt, Sagenbuch derLausitz)

Naast het wegjagen van donkere wolken en demonen heeft het bolronde achterdeel nog een andere functie, waar Jacob Grimm in zijn Deutschen Mythologie kond van doet: ‘Volgens Burchard von Worms lieten vrouwen om hun liefdesuitstraling te vergroten zich in geknielde houding brooddeeg op hun achterdeel kneden, van welk brood ze de mannen te eten gaven.’

Afweertoverij, → Boze oog, Hagel, → Heksen