Directe belastingen zijn belastingen die door de Belastingdienst geïnd worden bij de belastingplichtige. Doorgaans gebeurt dit door middel van een belastingaangifte. Daarnaast worden sommige belastingen niet rechtstreeks door de belastingplichtige betaald, maar doet een derde partij dit. Dit is onder andere het geval bij de loonbelasting.
Hoewel de term directe belastingen doet vermoeden dat men de belasting rechtstreeks aan de Belastingdienst moet betalen is dit niet altijd het geval. Er zijn namelijk bepaalde gevallen waarbij niet de belastingplichtige de belasting afdraagt, maar waar dit gedaan wordt door een andere partij. Een werkgever houdt bij bijvoorbeeld loonbelasting, voordat het salaris wordt uitgekeerd. Deze loonbelasting valt echter onder de belastingplicht van de werknemer, de werkgever is alleen maar de partij die de verschuldigde belasting afdraagt. Ook bij overdrachtsbelasting betaalt niet de belastingplichtige (de koper van de woning) de belasting, maar wordt dit gedaan door de notaris.
Tegenover de directe belastingen staan de indirecte belastingen. Dit zijn verbruiksbelastingen, zoals btw en accijns. Deze worden niet rechtstreeks door de consument afgedragen aan de Belastingdienst. Dit doet de ondernemer namelijk. Echter, net zoals bij directe belastingen draagt ook bij indirecte belastingen de belastingplichtige de belasting af aan de Belastingdienst. De ondernemer heeft namelijk een belastingplicht voor BTW en accijns en draagt daardoor de indirecte belastingen af aan de Belastingdienst. De kosten hiervan (de belasting) wordt vervolgens doorberekend in de consumentenprijs.
Vormen van directe belastingen zijn:
- inkomstenbelasting
- vermogensbelasting
- erfbelasting
- vennootschapsbelasting
- loonbelasting
- dividendbelasting
- kansspelbelasting
- milieubelasting
- overdrachtsbelasting
