De belastbare som is het bedrag waarover men inkomstenbelasting moet betalen. De belastbare som is gelijk aan het bruto inkomen minus aftrekposten en verrekenbare verliezen. De belastbare som bestaat uit belasting inkomen uit werk en woning, uit aanmerkelijk belang en uit sparen en beleggen (eigen vermogen).
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is de belastbare som niet (altijd) hetzelfde als het bruto inkomen. De belastbare som, ook wel het belastbaar inkomen genoemd, is namelijk het inkomen waarover de Belastingdienst inkomstenbelasting heft. Het bruto inkomen is het inkomen waarover nog geen inkomstenbelasting is geheven. Het verschil tussen beide bedragen komt voort uit het eventuele recht op aftrekposten.
Een aftrekpost is een bedrag dat men in mindering mag brengen op de belastbare som. Maar in de meeste gevallen kan men aanspraak maken op één of meerdere aftrekposten. De voorwaarden, hoogtes en regelingen omtrent aftrekposten zijn vaak aan verandering onderhevig, waardoor het niet altijd duidelijk is op welke aftrekposten men recht heeft.
Het meest bekende voorbeeld van een aftrekpost is de hypotheekrenteaftrek. Wanneer een woningeigenaar in een bepaald jaar hypotheekrente betaald, mag hij of zij dit bedrag aftrekken van de belastbare som. Wanneer men bijvoorbeeld een bruto inkomen heeft van 50.000 euro, moet men hierover belasting betalen. Echter, wanneer men 8.000 euro aan hypotheekrente heeft betaald daalt de belastbare som van 50.000 euro naar 42.000 euro.
De belastbare som is onderverdeeld in drie boxen. In box 1 wordt belasting geheven over inkomen uit loondienst, winst uit eigen onderneming of inkomen uit alimentatie. In box 2 wordt belasting geheven over het aanmerkelijk belang. Men heeft een aanmerkelijk belang als men eigenaar is van meer dan 5% van de aandelen van een organisatie. In box 3 wordt belasting geheven over het gespaarde en belegde vermogen.
