Begrippenlijst drama

Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling (2001)

Gepubliceerd op 30-06-2017

Commedia dell ‘arte

betekenis & definitie

Genre. Theatrale kunstvorm, geïmproviseerd kluchtspel op basis van variërende thema’s of scenario’s met vaste personages/typen, vertoond door beroepsacteurs die meestal een personagegebonden (of personagetyperend) (→) halfmasker droegen.

Een theatervorm ontstaan en beoefend in Italië en later in Frankrijk en andere landen in de 16e - 18e eeuw maar als zodanig een essentieel verschijnsel in de gehele wereld. Het verloop van de handeling stond vast(→) canevas en tekst werd geïmproviseerd, door vaststaande personages of typen. Voorbeelden van vaste typen (o.m.) Paul alone: komische oude heer, Dottore: een ‘geleerde’ kletskous, Capitano: een militaire opschepper. Heel bekend zijn Brighella (= de geestige) en Arlecchino (= de komische of kluchtige). Overige bekende figuren onder meer Pulchinella, Colombina, Signor Magnificio enz. Carlo Goldoni (1707-1793) trachtte met behoud van de typen de commedia dell'arte te veredelen door indecent taalgebruik uit te bannen, de tekst vast te leggen en de handeling te voorzien van een moraliserende strekking. Bekend van hem is ‘Knecht van twee meesters’.
Van hem is de term “Commedia dell‘ arte” afkomstig.

Literatuur
- Erenstein, De geschiedenis van de commedia dell ‘arte, 1991
- Lodewick, Literaire kunst, 1966
- Phyllis Hartnoll, Geschiedenis van het theater, 1992