Algemeen Nederlands Woordenboek

Algemeen Nederlands Woordenboek (2009-heden)

Gepubliceerd op 29-10-2020

uitroepteken

betekenis & definitie

leesteken waarmee nadruk wordt gegeven.

leesteken dat bestaat uit een rechtopstaande streep met een punt eronder of een van boven bredere en naar beneden taps toelopende streep met een punt eronder, waarmee grote nadruk wordt gegeven aan het woord, de woordgroep, de zin of soms ook het getal waarachter het staat.
Ook wel afzonderlijk gebruikt als symbool waarmee om extra aandacht gevraagd wordt, zoals in een e-mailprogramma of op een verkeersbord. In de wiskunde ook als symbool gebruikt voor het begrip faculteit.

Voorbeelden:
'U heeft saldotekort. Houdt u rekening met administratiekosten.' Altijd weer als ik die zin lees begin ik me af te vragen of daar eigenlijk niet een vraagteken achter moet, of op z'n minst een uitroepteken. En hoe doe je dat toch, rekening houden met administratiekosten?
Bob den Uyl, Een zwervend bestaan, 1977

Een opvallende ontwikkeling in de toegepaste taalkunde is de opmars van het uitroepteken. Nota Bene! Wat je zegt! Zeg het maar! Help! Spreek vaardig! InStap! Dixi!
http://www.ivnnl.com/

Het uitroepteken is de manchete van de frontsoldaat. Daar moet je altijd mee uitkijken.
Jean-Pierre Geelen, de Volkskrant, 24 augustus 2016

Op zichzelf zegt het weinig dat Leijten in zijn functie van advocaat-generaal in de afgelopen twaalfeneenhalf jaar zo'n kleine vierduizend schriftelijke adviezen ('conclusies') aan de Hoge Raad heeft uitgebracht. Maar ik denk dat hij het cijfer noemt om een taalkundige subtiliteit te illustreren: in die vierduizend conclusies op vijftienduizend bladzijden [...] heeft hij [...] slechts één keer een uitroepteken gebruikt. Aan dat vaak misbruikte en dientengevolge gedevalueerde letterteken heeft hij als zovele juristen een grote hekel, in tegenstelling tot het vraagteken dat "ik daarentegen duizenden keren heb gebruikt". Zijn principiële afkeer van het uitroepteken heeft hij uitgedrukt in een gedicht, waarvan de eerste regels luiden: Het vraagteken, beginselvast, heeft met het uitroepteken last. De kwestie is om kort te gaan, kunnen die twee wel samengaan?
NRC, 1994

Er hangt ook een Turks spandoek, waarop uitroeptekens het Noordeuropese oog duidelijk maken dat de tekst van belang is.
NRC, 1995

Iedere man en iedere vrouw heeft een leitje in zijn hoofd met een dozijntje namen: "die rooie" of "die schat in Toulouse". Bij mij staat daar nu een grote vette dikke lekkere stevige stip, zo'n stip van onder een uitroepteken.
Piet Grijs, ...honderd. Ik kom, 1982

< >