De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Lampet of lampetkan

betekenis & definitie

oorspronkelijk kostbare gouden, verguld zilveren of zilveren gedreven kan met grote, bijbehorende lampetschotel die tijdens het maal op de schenktafel was geplaatst om de aanzittenden in de gelegenheid te stellen de handen af te spoelen. Het gebruik stamt uit de middeleeuwen, en zolang het tot de normale tafelgewoonten behoorde om met de vingers te eten was dit ook zeker geen overbodige luxe.

Er bestonden dan ook eenvoudiger uitvoeringen van tin of koper voor meer alledaagse gelegenheden. Bij officiële gelegenheden placht men enige druppels rozenolie aan het water toe te voegen, een gewoonte die aanleiding was voor de Engelse term 'rosewater ewer’. De lampetkan raakte allengs in onbruik toen tegen het midden van de 18de eeuw de vork meer en meer in zwang kwam. Het gerei werd ten slotte alleen nog maar voor den dag gehaald bij feestelijke gelegenheden; ook porseleinen lampetten komen dan wel voor. In de 19de eeuw kwam de term opnieuw in zwang met een iets gewijzigde betekenis: zij werd nu gebezigd voor de kannen en waskommen die behoorden tot de standaarduitrusting van de in deze tijd in de mode komende wastafel.