De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Emailkleuren

betekenis & definitie

laagvuurkleuren, bovenglazuurdecoratie, opglazuurdecoratie, moffelkleuren of petit-feu, keramiekdecoratie, eerst na het glazuren aangebracht, met kleurstoffen die niet bestand zijn tegen de hoge temperaturen van de glazuurbrand. Na beschildering worden de voorwerpen in een moffeloven gebakken op een temperatuur van 600-700 C om de kleuren in het glazuur vast te hechten.

Bij deze techniek is het aantal mogelijke kleurnuances veel groter dan bij de onderglazuurdecoratie, maar daartegenover staat een grotere kwetsbaarheid, omdat de kleuren niet geheel glad met het glazuur versmelten maar er dikwijls reliëfachtig op liggen. De decoratie met emailkleuren werd in China tijdens de Sung-periode ontwikkeld, maar kwam pas in de Ming-dynastic lot volledige ontwikkeling. In de periode van keizer Hsuan-Tê (1426-1435) werd porselein beschilderd met rood email in combinatie met onderglazuurblauw. Decoraties met meerdere emailkleuren zijn o.a. tou ts’ai en wu ts'ai (vooral tijdens de regering van de keizers Chêng Hua. Chia Ching en Wan Li). Gedurende de Ch’ingdynastie werden de famille verte-, famille rose decoraties ontwikkeld.

Ook werden emailkleuren direct op het biscuit aangebracht (émail sur biscuit). In Europa werden emailkleuren voor het eerst gebruikt in Kreussen voor de decoratie van aardewerk, waarschijnlijk in navolging van de glasschilderkunst. Al spoedig na de stichting van de manufactuur van Meissen werd porselein ook met emailkleuren gedecoreerd. na de komst van Höroldt ca. 1720. Ook faience werd met emailkleuren beschilderd, m.n. in Straatsburg vanaf 1750 en in het midden van de 17de eeuw ook in Delft, waar men het Japanse Imari-porselein en Chinese famille verte en familie rosé imiteerde: de techniek werd spoedig in Duitsland en Frankrijk nagevolgd. Bij faience spreekt men in het algemeen van moffelkleuren. naar de vuurvaste dozen (moffels) waarin deze voorwerpen in de oven werden gebakken.