Mensenrechten begrippenlijst

Amnesty International (2007)

Gepubliceerd op 30-06-2015

Sociaaleconomische rechten

betekenis & definitie

Rechten op de minimumvoorwaarden voor welvaart en welzijn, als genoemd in artikelen 22-27 van de Universele Verklaring. Ook genoemd sociale grondrechten of economische, sociale en culturele (ESC) rechten.

De ESC-rechten omvatten de rechten op basic needs, waaronder voedsel, inkomen, sociale zekerheid, onderwijs, huisvesting, rechtshulp en medische verzorging. Ze zijn uitgewerkt in het VN-verdrag (EcSoCu) van 1966. Het VN-Comité voor Economische, Sociale en Culturele Rechten streeft ernaar deze rechten steeds duidelijker te formuleren, zodat ze in rechtszaken gebruikt kunnen worden. De sociaaleconomische grondrechten zijn ook, voor het eerst in 1983, opgenomen in de Nederlandse grondwet.

Het internationaal recht legt vervulling van sociaaleconomische rechten meestal niet dwingend op, maar formuleert wel verplichtingen, zoals die van de 'Minimum Core Content' (kerninhoud). De plicht van progressieve verwezenlijking betekent dat een overheid geen stappen terug mag zetten. Wanneer bijvoorbeeld het lager onderwijs of medische zorg kosteloos is kan een overheid niet zomaar beslissen daarvoor financiële bijdragen in te voeren. Daarnaast is er de verplichting om niet te discrimineren. Bepaalde sociale grondrechten zijn direct afdwingbaar, bijvoorbeeld de rechten op collectieve onderhandeling en vrije keuze van huwelijk, werk en school. Een rechter kan in de regel niet afdwingen dat je een baan of een huis krijgt. Toch worden in steeds meer landen, en in internationaal recht, ook sociaaleconomische rechten afdwingbaar. Bijvoorbeeld, slavernij is nu in alle landen van de wereld bij wet verboden. In Frankrijk is er volgens een wet die is voorgesteld in 2007 een grondrecht op huisvesting.