Racisme is een groep om raciale redenen minderwaardig behandelen of daarover vernederende uitspraken doen. Racisme is gebaseerd op een idee dat de wetenschap nooit heeft kunnen bewijzen: dat er belangrijke verschillen zouden zijn tussen mensen op grond van hun 'ras'.
Ogenschijnlijk is het bestaan van menselijke rassen een uitgemaakte zaak: er zijn immers mensen met een zwarte, blanke, gelige of bruinige huidskleur. Feitelijk bestaan er nauwelijks mensen van een 'zuiver ras'. Bijna iedereen heeft bloed van allerlei herkomst door de aderen stromen. Ook is nooit aangetoond dat het behoren tot een bepaald 'ras' zonder meer bepalend is voor verschillen in karakter, intelligentie, werklust, seksuele potentie of enige andere menselijke eigenschap.
In de oude geschiedenis was er veel etnocentrisme (het idee dat andere volken barbaars of in elk geval minder beschaafd zijn), maar meer op meer op culturele dan op raciale gronden. In het antisemitisme zoals dat in de 15e eeuw in Spanje opleefde werden religieuze en culturele elementen vermengd met raciale. Vanaf de 17e eeuw onderscheidden theologen een hiërarchie waarin de blanke mens het dichtst bij God stond, dan de neger, dan de aap enzovoort.
'Natuurwetenschappelijke' rassentheorieën ontstonden in de 19e eeuw. Men meende dat bepaalde rassen een natuurlijk recht hadden op een hogere positie en dat het superieure blanke ras door vermenging met andere rassen ten onder dreigde te gaan. In de wetten van Neurenberg, door de nazi's aangenomen in 1935, werd elk seksueel contact tussen Duitsers (ariërs) en joden verboden. Na 1945 ontstonden sterke antiracistische tendensen.
Het verbod op discriminatie op grond van huidskleur of herkomst is een grondbeginsel van de mensenrechten. Tot de bekendste activisten tegen rassendiscriminatie behoren Jaribu Hill en Martin Luther King (VS), John Lutuli, Nelson Mandela en Desmond Tutu (Zuid-Afrika) en Rigoberta Menchú (Guatemala).
