Een humanitaire interventie is een gewapend optreden van een staat tegen een andere met als doel een einde te maken aan massale schendingen van mensenrechten. Bij een humanitaire interventie wordt inbreuk gepleegd op de soevereiniteit van een land met het doel om grote aantallen mensen te beschermen tegen ernstige mensenrechtenschendingen.
Een dergelijke interventie is als zodanig niet in het internationaal recht omschreven, maar kan worden gerechtvaardigd door bijvoorbeeld de VN-veiligheidsraad als middel tot het waarborgen van de internationale vrede en veiligheid (op grond van hoofdstuk 7 van het VN-Handvest). Gewapende optredens als van Tanzania in Oeganda (1979), van Vietnam in Cambodja (1978), van West-Afrikaanse staten in Liberia (1990) en van geallieerde troepen in bezet Koeweit (1991) en Kosovo (1999) zijn wel aangemerkt als humanitaire interventies. Deze interventies leken echter ten minste evenzeer te zijn ingegeven door politieke overwegingen. Een risico van deze interventies is dat ze een nieuwe gewelddadige situatie in het leven roepen of dat ze leiden tot feitelijke bezetting door een vreemde macht. Interventie door VN-vredesmachten, die slechts tot doel hebben een bestand te waarborgen door strijdende partijen gescheiden te houden, lijkt het ideaal van humanitaire interventie het meest te benaderen. Vanaf de jaren negentig is het aantal humanitaire VN-interventies sterk toegenomen (voormalig Joegoslavië, Somalië, Ethiopië/Eritrea).
Als een staat geen einde kan of wil maken aan burgeroorlog, opstand, onderdrukking en ander falen van de staat is het beginsel van non-interventie ondergeschikt aan de internationale verantwoordelijkheid tot bescherming. Een militaire interventie is geoorloofd in geval van grootschalig verlies van levens of etnische zuivering. Voorwaarden zijn dat zo'n interventie een zuivere bedoeling heeft, geen onnodige schade toebrengt, een laatste redmiddel is en een redelijke kans op succes belooft. De aangewezen autoriteit is de VN-Veiligheidsraad. In alle gevallen moet van tevoren aan die raad toestemming worden gevraagd.
