Conflictpreventie is het voorkomen van conflicten. De preventie van conflicten is sterk afhankelijk van early warnings: de signalen dat een groot conflict zal uitbreken moeten tijdig worden opgepakt en er moet naar behoren op worden gereageerd.
Een groot en sterk groeiend aantal organisaties houdt zich bezig met het voorkomen van grootschalige gewelddadige conflicten. Een van de eerste internationale instellingen hiervoor was het Permanent Hof van Arbitrage. Er is een breed scala van middelen dat kan worden ingezet.
Conflictpreventie is het werk van onder meer International Alert en de International Crisis Group. Er is ook een Europees Centrum voor Conflictpreventie, met hoofdkantoor in Utrecht. Stille diplomatie wordt vaak voor conflictpreventie ingezet, zoals gebeurde in het werk van Max van der Stoel. De theorie van conflictpreventie is o.m. ontwikkeld door Johan Galtung. In de praktijk blijkt het uitbreken van grootschalige conflicten vaak moeilijk te voorkomen. Soms worden ze niet of nauwelijks voorzien (Rwanda 1994), soms zijn de tekenen duidelijk maar volgt geen internationaal ingrijpen (Bosnië 1992, Tsjetsjenië sinds 1994). Daadwerkelijke conflictpreventie lijkt de meeste kans op succes te hebben bij tijdige reactie van grote landen die met militaire en economische sancties kunnen dreigen.
Tien middelen van conflictpreventie
1. Dialoog tussen bevolkingsgroepen en politieke partijen
2. Selectieve sancties, embargo's en boycots
3. Het instellen van `veilige havens' en veilige gebieden
4. Vredesmachten aan landsgrenzen en in conflicthaarden
5. Het escorteren van bedreigde activisten, journalisten en waarnemers
6. Opbouw van organisaties voor mensenrechten en noodhulp
7. Het `uitkopen' van oorlogsstichters en guerrillaleiders
8. Berechting van daders en verantwoordelijken
9. Economische ontwikkeling die de plaatselijke bevolking ten goede komt
10. Erkenning van slachtoffers door hulpprogramma's, compensatie, monumenten e.d.
