Mensenrechten begrippenlijst

Amnesty International (2007)

Gepubliceerd op 20-05-2015

Buitengerechtelijke executies

betekenis & definitie

Buitengerechtelijke executies zijn moorden gepleegd door functionarissen, in opdracht of met goedkeuring van de overheid. Ze worden ook wel politieke moorden genoemd.

Politieke moorden treffen vaak politieke tegenstanders en demonstranten. In sommige landen zijn gevangenen stelselmatig in het geheim terechtgesteld. Als mensen van een minderheidsgroep op grote schaal worden vermoord spreken we van genocide (volkenmoord). Soms is zo'n genocide een plotselinge uitbarsting van geweld, zoals in Rwanda in 1994.

De dood kan ook het gevolg zijn van marteling, wrede behandeling en verwaarlozing in gevangenschap. Veel mensen die slachtoffer zijn geworden van verdwijningen, bleken opgepakt te zijn en in kampen of geheime centra gevangen. Degenen die langere tijd verdwenen blijven keren meestal niet levend terug. In diverse landen zijn doodseskaders actief. Vaak worden die door de overheid gesteund of getolereerd. Onder hun leden zijn veel (ex-)militairen en agenten.

De VN kennen een speciale rapporteur voor buitengerechtelijke executies, die jaarlijks verslag uitbrengt en die regeringen van geval tot geval om opheldering vraagt. Massale gevallen van politiek gemotiveerde moorden deden zich o.m. voor in Indonesië (1965-1966, 500.000 doden), Oeganda (1972-1978, 100.000-500.000 doden), Democratisch Kampuchea (1975-1978, 500.000 doden), El Salvador (1979-1992, 70.000 doden), Guatemala (1966-1995, 140.000 doden), Soedan (1970-2000, 2 miljoen doden), Angola (sinds 1975, 1,5 miljoen doden), Koerden in Irak (100-150.000 doden in de jaren tachtig), China (1.000 doden in Peking, 4 juni 1989), Rwanda (1994, 500.000 doden), Joegoslavië (1991-1995, 120.000 doden), Algerije (sinds 1992, 100.000 doden), Tsjetsjenië (sinds 1994, 100.000 doden), de Democratische Republiek Congo (sinds 1998, wellicht meer dan 5 miljoen doden), Irak (sinds 2003, 150.000 doden) en Darfur, Sudan (sinds 2003, 200.000 doden). Gepubliceerde cijfers van massamoorden zijn vaak onbetrouwbaar.