Alexandra van der Geer

Research Associate, Naturalis Leiden

Gepubliceerd op 30-04-2016

island rule

betekenis & definitie

De wetmatigheid in de biologie volgens welke op eilanden grote dieren tot dwergen evolueren en kleine dieren juist tot reuzen. De 'island rule' is vooral van belang in de biogeografie.

De biologie kent verschillende wetmatigheden om waarnemingen zoals gedaan aan dieren en planten te verklaren. Een daarvan is de zogenaamde Island Rule. Deze wetmatigheid werd als eerste geformuleerd door de Amerikaanse bioloog J. Bristol Foster in 1963. Het was al langer bekend dat een en dezelfde soort op een eiland kleiner van stuk is dan op het vasteland voor grote soorten maar juist groter voor kleine soorten. Foster zag een wetmatigheid in deze omgekeerde wereld op eilanden. Sinsdien zijn onderzoekers bezig met het verfijnen van deze wetmatigheid tot diverse modellen en verklaringen. De modellen richten zich vooral op welke factoren een rol spelen, zoals grootte en type van het eiland, de afstand tot het vasteland, klimaat en hoogtegraad, en hoe vlak of ruig een eiland is. De verklaringen hebben meestal direct of indirect te maken met de hoeveelheid voedsel die beschikbaar is. Grote dieren hebben nu eenmaal meer voedsel nodig, en een kleiner formaat is dus energie-gunstig. Op eilanden ontbreken landroofdieren meestal, zodat een kleiner formaat nu ineens wel mogelijk is zonder het gevaar te lopen ten prooi te vallen aan bijvoorbeeld een leeuw of wolf. Bovendien is er minder competitie, waardoor er geen noodzaak meer is groot te zijn. Dezelfde verklaring voor kleine dieren is lastiger. Zeer kleine dieren hebben een relatief grotere oppervlakte waardoor ze warmte verliezen en meer voedsel nodig hebben. Een grotere maat is dus gunstiger. Een grotere maat is ook gunstiger om te ontsnappen aan de roofvogels, die er wel zijn op eilanden.