1. (wisk. In de organische wereld zijn soortgenoten zelden volkomen gelijk.
Alle vruchten aan eenzelfde boom zijn niet precies even groot, maar hun grootten (x) schommelen om een zeker gemiddelde X. In den regel zijn de exemplaren, wier x dicht bij X ligt, talrijker dan die, welker x aanzienlijke afwijkingen van X vertonen. Dit, in de natuur algemeen voorkomend, verschijnsel wordt v. genoemd. Om zulk een v. nader te kunnen beschrijven moet men eerst het middelingsproces kiezen, dat X zal leveren en daarna aangeven hoe men de gedrongenheid (c.q. wijde verspreiding) rondom het gemiddelde in maat zal uitdrukken. Voor X kiest men meestal het arithmetisch gemiddelde, soms ook het geometrisch gemiddelde.2. (plantk. en veet.) V. noemt men de in enigerlei opzicht onderling verschillende (plant-)individuen, ontstaan uit één ouderpaar of uit een populatie. Deze v. kunnen veroorzaakt zijn door uitwendige omstandigheden, door hercombinatie van erfelijke eigenschappen (bij kruising) of door mutaties. Dit optreden van v. noemt men variabiliteit.
