Uitdrukking ontstaan door het verschijnsel, dat langdurige behandeling van landbouwgrond met mergel een verarming veroorzaakt aan andere plantenvoedingsionen, welke door de calciumionen van de mergel worden verdrongen en zolang de voorraad strekt ter beschikking komen voor opname door de plant. Als geen andere meststoffen worden toegediend dan mergel, wordt de grond op den duur uitgemergeld.
De grond is dan uitgeput en aan het einde van zijn kracht. In overdrachtelijke zin spreekt men thans ook van een uitgemergeld paard, enz. (vgl. Uitboeren).
