Neerslag, bestaande uit waterdruppels. De meeste druppels hebben een middellijn groter dan 0,5 min en vallen sneller dan 3 rn/scc.
Onder motregen verstaat men tamelijk gelijkmatige neerslag, uitsluitend bestaande uit talrijke fijne waterdruppels, kleiner dan 0,5 mm, welke in de lucht schijnen te zweven; vooral langs de kust en in het bergland kan motregen soms in aanzienlijke hoeveelheden vallen (tot 1 mm/uur). IJsregen is bevroren r. en bestaat uit m.o.m. heldere korrels van 1-4 mm doorsnede, die glad, hard en niet bros zijn. Wanneer wolkendeeltjes aangroeien tot zij door hun grote valsnelheid de wolk verlaten, kunnen zij als r. de grond bereiken. Druppels > 5 mm komen niet voor, omdat ze door hun grote valsnelheid (8 m/sec.) labiel worden en zich spoedig splitsen.R. kan ontstaan door het opglijden van warme lucht tegen koude lucht en valt dan meest tamelijk gelijkmatig uit een egale wolkenlaag. R. wordt ook gevormd in onstabiele luchtmassa's en valt dan in buien. Motregen valt uit stabiele lucht.
De hoeveelheid gevallen r. wordt uitgedrukt in mm regenhoogte. Voor meting wordt de gewone regenmeter gebruikt met cirkelvormige opvangopening van bekend oppervlak, waarin het regenwater wordt verzameld en met een maatglas wordt gemeten. De vaste neerslag, die door de regenmeter wordt opgevangen wordt na ontdooiing gemeten. Duur, verloop en intensiteit van de r. worden met zelfregistrerende regenmeters (pluviografen) waargenomen. Zonder uitdrukkelijke vermelding, zal in het vervolg van dit artikel onder r. de gehele neerslag, die in de regenmeter wordt opgevangen, ook die in vaste vorm, worden verstaan. Regenmeters in moeilijk toegankelijk terrein, waarin somtijds de neerslag van vele maanden wordt verzameld, heten totalisatoren.
Het regenwater wordt voor een deel verdampt, gedeeltelijk vloeit het af naar zee, het overige dringt in de grond. Hetgeen hiervan aan de planten ten goede komt, wordt door de landbouwer nuttige neerslag genoemd. Daarentegen beschouwt een waterleidingmaatschappij als nuttige neerslag het water, dat tot aanvulling van het grondwater strekt. Uitgebreide onderzoekingen zijn verricht om uit te maken of het bos de regenval bevordert, echter met onzeker resultaat. Het is b.v. nog de vraag in hoeverre het geringe overschot, dat is gevonden voor de waarnemingen in het bos, een gevolg is van het windeffect, waardoor voor de regenmeters op het onbeboste terrein meer verloren gaat dan in het beschutte bos.
De condensatie van de waterdamp in de atmosfeer is voorn. het gevolg van afkoeling door opstijgende beweging, waarbij de lucht uitzet en arbeid verricht. Behalve door opstijging langs glijvlakken en door verticale beweging in verwarmde onstabiele luchtmassas (z. Neerslag) vindt regenvorming door opstijging plaats bij opstuwing tegen hindernissen. Opglijding geeft gelijkmatige r. van betrekkelijk lange duur. Deze r. zijn kenmerkend voor ons vlakke land met zijn maritiem klimaat, vooral in het W. en in het koude jaargetijde. De r. van de onstabiele luchtmassa's hebben het karakter van buien (warmte-onweders), zijn korter van duur en kunnen grote intensiteit bereiken.
Zij komen vooral voor op het vaste land, ten gevolge van locale verwarming, in de tropen en in het bergland, waar het hellende terrein de opstijgende beweging der verwarmde lucht bevordert. De stuwende invloed van de wind komt vooral tot uiting in de gebieden, waar de passaten en moessons waaien met hun bestendige windrichting. De stuwing der overheersende W. winden doet achter de duinen in Ned. een strook van verhoogde neerslag ontstaan en het gezamenlijk effect van stuwing en versterkte warmtebeweging geeft plaatselijk meer r. in het heuvelterrein van Utr., Geld. en Z.Limb.
C. BRAAK.
