Het Muiderslot herinnert ons vooral aan graaf Floris de Vijfde. Der Keerlen God, zoals zijn bijnaam luidde, werd het slachtoffer van een van de beroemdste moorden uit de vaderlandse geschiedenis (zie: Muiderberg). De waterburcht werd in 1280 op initiatief van de populaire graaf gebouwd. Tot de bekendste bewoners behoorde P.C. Hooft.
Hij was in de 17de eeuw drost van Muiden, baljuw van Naarden en 't Goylandt, hoofdofficier van Weesp, kolonel van de schutterij en vooral ook dichter. De poëtische magistraat vormde de Muiderkring, een vriendenkring die zich bezighield met literatuur en muziek. Ook werden er hooggeplaatste gasten uitgenodigd. Steevast ging de uitnodiging vergezeld van producten uit de kasteeltuin en boomgaard, zoals pruimen. Bij het afscheid zeiden de gasten niet 'tot ziens', maar 'tot in de pruimentijd'.
Het Muiderslot behoort tot de mooiste kastelen van ons land. Het is ingericht als museum, met onder andere meubels, tapijten en wapens. De tuin en pruimenboomgaard zijn in oude luister hersteld. De Warmoeshof is de eerste reconstructie van een 17de-eeuwse groentetuin. De tuin biedt een verrassend kijkje in de keuken van de Gouden Eeuw. Er groeien bijvoorbeeld Romeinse splijtkool, Maastrichter Schelk, Limburgse gele mollenstaartjes en slasoorten als Brave Hendrik en Amsterdams Reuzenblad.
Vanaf de steiger van het Muiderslot vertrekken van 1 april tot eind oktober excursies per boot naar het beroemdste fort van de Stelling van Amsterdam*: Pampus, dat voor de kust van Muiden in de monding van het IJ de wacht houdt. Of liever gezegd hield, want in de jaren twintig van de vorige eeuw verloor het forteiland zijn militaire betekenis. Pampus verpauperde en werd in 1990 door de Staat der Nederlanden gekocht om het voor verder verval te behoeden. Het is fraai gerestaureerd en opengesteld voor bezoekers.
Het forteiland werd aan het einde van de 19de eeuw gebouwd omdat Nederland na de Frans-Duitse oorlog (1870) bang was dat de Duitse Kriegsmarine via de Zuiderzee naar Amsterdam zou opstomen. Het diende om de IJ-monding tegen aanvallen te beschermen. Voor de bouw van het eiland en het fort met zijn vier reusachtige kanonnen werd door het ministerie van Oorlog het voor die tijd gigantische bedrag van ƒ 800.000,- uitgetrokken, de bewapening niet eens meegeteld. Omdat het verdedigingswerk stevig moest staan, viel de keuze op de ondiepte van het Muiderzand. Voordat de bouw kon beginnen werden 4000 heipalen de grond in geslagen.
De vesting heet officieel 'Fort in de Zuiderzee aan het Pampus'. Pampus was een ondiepe vaargeul die al in de tijd van de Oost-Indiëvaarders de Amsterdamse haven minder goed bereikbaar maakte. Soms moesten volgeladen Oost-Indiëvaarders met lichters (zogeheten scheepskamelen) over de ondiepte worden getild. Bij laag water versperde de zandbank de vaarweg geheel. De schepen lagen dan voor Pampus. Landrotten namen die maritieme uitdrukking over om aan te geven dat iemand in zwijm lag na te veel eten, drinken of warmte.
Pampus was en is nog steeds een indrukwekkend fort. De rondleidingen voeren door tachtig geheimzinnige vertrekken, die ooit plaats boden aan 200 militairen. Van luxe was geen sprake: de vochtigheidsgraad was er hoog en de gemiddelde temperatuur lag rond de 10 graden Celsius.
TIP: Behalve vanuit Muiden kan het Forteiland kan ook worden bezocht met de eigen boot of met bootdiensten vanuit Almere en vanaf steiger 7 achter Amsterdam CS.
