Breda dankt zijn bijnaam Oranjestad aan de historische banden met de Nassau's. Het kasteel van Breda was de eerste Nassau-residentie in Nederland. Hier smeedde Prins Willem van Oranje, bijgenaamd de Zwijger, zijn plannen voor de opstand tegen de Spaanse bezetters. Het kasteel is van oorsprong laat 12de-eeuws. Het werd in de jaren 1536-1538 'gemoderniseerd'.
De kunstgeschiedenis beschouwt het kasteel als een van de eerste, zo niet het eerste voorbeeld van de renaissancebouwkunst in de Nederlanden. Mede daarom prijkt het in de Monumenten Top 100. Adres: Kasteelplein 10.
In 1828 werd het kasteel van Breda na een grondige restauratie in gebruik genomen als Koninklijke Militaire Academie (KMA). Jarenlang diende het als decor voor de Nationale Taptoe Breda. Later verhuisde het muziekspektakel naar het terrein van de Trip van Zoudtlandtkazerne. Daar voeren elk jaar eind augustus/begin september vrijwel alle Nederlandse militaire muziekkorpsen de boventoon op een van de grootste militaire taptoes in de wereld. Aan het spektakel werken ook tal van gastorkesten uit het buitenland mee. Behalve om muziek draait het op de taptoe ook om show. Het muzikale festijn in Breda behoort tot de grootste taptoes van de wereld.
De grootste bezienswaardigheid van Breda is de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk, een Top 100-monument. De bouw van deze met natuursteen beklede kruisbasiliek begon in 1410. Omstreeks 1500 startte de bouw van de zeer hoge toren. Tussen 1904 en 1968 is de kerk ingrijpend en met veel respect voor het verleden gerestaureerd. Onder dikke lagen witkalk kwamen toen schitterende schilderingen uit de 15de eeuw tevoorschijn. De kerk bezit een rijke inventaris, met in fraai houtsnijwerk uitgevoerde koorbanken, preekstoel, doopbekken, koorhek, de zogenoemde Prinsenbank uit 1663, koperen doopvont (omstreeks 1540), gebeden- en tiengebodenbord uit 1669.
De kerk heeft bovendien een reeks grafmonumenten die van groot belang zijn voor de geschiedenis van de Nederlandse beeldhouwkunst, omdat ze grotendeels van voor de Beeldenstorm dateren. In de Grote Kerk zijn tot de tijd van Willem van Oranje de heren van Breda en hun familieleden begraven, onder wie Engelbrecht II van Nassau. Hij rust in het belangrijkste grafmonument in renaissancestijl in Nederland. Een Zuid-Nederlandse beeldhouwer hakte het uit albast. Vier geknielde antieke veldheren, Julius Ceasar, Regulus, Hannibal en Philippus, torsen een 1500 kilo zware grafplaat met daarop de wapenrusting van de overledene. Samen met zijn vrouw ligt hij eronder. Erg florissant ziet Engelbrecht er niet uit. Maar hij is dan ook afgebeeld op zijn sterfbed. Tuberculose deed hem de das om. Adres: Torenstraat 20
Het Mastbos is het oudste groevedennenbos in ons land. Het stamt uit 1514. De naam heeft niets te maken met de productie van scheepsmasten: mast is het Brabantse woord voor den. De oudste bomen in het huidige Mastbos zijn zo'n 175 jaar oud. Het Milieu Educatief Centrum Breda organiseert excursies in het bos.
De Kruidentuin van het Begijnhof is uniek, omdat er elk jaar 120 verschillende soorten éénjarige kruiden worden gezaaid en geoogst. In totaal groeien er zo'n 300 medicinale en keukenkruiden. De kruiden groeien rondom het voormalige bleekveld, waar de begijntjes vroeger het wasgoed te drogen en te bleken legden.
De Lutherse Kerk van Breda is de oudste nog in gebruik zijnde schuilkerk in Nederland. Het godshuis is verstopt achter een herenhuis en te bereiken via een poortje in de Veemarktstraat 11.
De grootste verzameling bierreclameborden (950 stuks) is te bewonderen in het Bierreclame Museum. Dat toont ook affiches, toogkasten, een oude vrachtwagen, duwkarren, brouwerijmachines, glazen, bieretiketten, asbakken, neons en viltjes. De nostalgische sfeer is er ook letterlijk te proeven, want het museumcafé schenkt 35 soorten bier. Regelmatig zijn er folkmuziekoptredens. Open: zo 11-23 en op afspraak. Haagweg 375. Info: 076-5220975. www.bierreclamemuseum.nl.
