De rechter is onderdeel van de rechterlijke macht en dient ingevolge artikel 11 van de Wet algemene bepalingen recht te spreken.
De rechter komt in Nederland voor bij verschillende rechterlijke instanties, namelijk bij de rechtbank, het gerechtshof en bij de Hoge Raad. De rechter wordt na zijn opleiding voor het leven benoemd en valt met zijn beroep onder het Ambtenarenrecht. Voorts staat zijn rechtspositie in de Grondwet geregeld. Zo stelt artikel 117 lid 1 van de Grondwet: "de leden van de rechterlijke macht met rechtspraak belast en de procureur-generaal bij de Hoge Raad worden bij koninklijk besluit voor het leven benoemd." Het feit dat de rechters bij koninklijk besluit worden benoemd geeft aan dat er in de Tweede Kamer een besluit wordt genomen alvorens een rechter aan het werk kan. Een rechter wordt ontslagen op eigen verzoek of wanneer hij de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt. De rechter dient bij het beslechten van elk geschil volledig onafhankelijk en onpartijdig zijn beslissing te nemen, de rechter mag derhalve nooit vooringenomen zijn.
