Emancipatie is het streven naar en de ontwikkeling van gelijke rechten en zelfstandigheid voor groepen die eerst werden gediscrimineerd. Deze gelijke rechten kunnen tot uiting komen door gelijkstelling voor de wet.
Het woord emancipatie komt van het Latijnse woord emancipare. Dit stond bij de Romeinen voor het officiële proces waarbij de zoon uit de vaderlijke macht werd ontslagen. Het was bij de Romeinen een verklaring voor meerderjarigheid en dit proces onderging men dus min of meer. Vandaag de dag is emancipatie niet iets vanzelfsprekends dat ondergaan wordt maar waar veelal naar gestreefd wordt. Martin Luther King is een bekend voorbeeld van een persoon die streefde naar emancipatie van de Afro-Amerikanen.
Daarnaast kwam er rond de twintigste eeuw een opkomende beweging die streefde naar emancipatie van de vrouwen. Deze vrouwenemancipatie bereikte zijn hoogtepunt in de jaren 60 en 70 van de twintigste eeuw.
